Απελεύθερο εγώ και κατεστημένο

Έτσι λοιπόν, ενώ η ίδια η κοινωνική εξέλιξη κάτω απ' την ασταμάτητη πίεση οικονομικο-ιστορικών νόμων συντελεί στην απελευθέρωση του ανθρώπινου Εγώ στην εσωτερικότητά του, είναι αυτή η ίδια που του βάζει φραγμούς στη χρήση αυτής του της νεοαποχτημένης ελευθερίας του. Δηλαδή είναι η ίδια όχι με την έννοια της εξελίξεως, αλλά με την έννοια της εσωτερικής κοινωνικής δομής. Γιατί αυτή η κοινωνική δομή όντας στη βάση της και την ουσία της ταξικής, προκαλεί από μόνη της και βαθαίνει ακόμη περισσότερο την αντίθεση ανάμεσα σ ένα Εγώ απελεύθερο εσωτερικά και πολιορκημένο και καταπιεσμένο εξωτερικά. Και η αντίθεση αυτή παρουσιάζεται σαν οικονομικό-παραγωγικό γεγονός, σαν πολιτική πραγματικότητα, σα συνειδησιακή διάσταση, σα γλωσσικό-εκπαιδευτικό πρόβλημα, σαν ηθικό-θρησκευτικό φαινόμενο, σαν πρόβλημα κουλτούρας και ιδεολογίας.