Ο διαφωτισμός και η σημασία των διαβαθμίσεων

Στην όγδοη διάλεξη "Κ.Θ. Δημαράς", ομιλητής ήταν ο καθηγητής Michel Delon, καθηγητής γαλλικής και συγκριτικής φιλολογίας στη Σορβόννη. Επιφανής εκπρόσωπος της γαλλικής παιδείας και επιστήμης, ο Michel Delon, αντιπροσωπεύει σήμερα, με το ογκώδες και πολύπλευρο έργο του, μια από τις πλέον πρωτότυπες και ρηξικέλευθες φωνές στο πεδίο της ιστορίας των ιδεών του 18ου αιώνα. Βαθύς γνώστης των φιλοσοφικών τάσεων, των λογοτεχνικών ρευμάτων και των ίδιων των κειμένων, ο ομιλητής εστίασε την προσοχή του σε μια από τις πλέον ενδιαφέρουσες πτυχές του διαφωτιστικού ρεύματος, που συνίσταται στον εμπειρικό του χαρακτήρα και στη ροπή του προς τη στάθμιση και μέτρηση των πάσης φύσεως φαινομένων. Παίρνοντας ως αφετηρία το περίφημο "Υπόμνημα" του Αδαμάντιου Κοραή "περί της παρούσης καταστάσεως του πολιτισμού εν Ελλάδι", δίκην ενθυμήσεως για τη συμπλήρωση 200 ετών από την εκφώνηση του θεμελιώδους αυτού κειμένου ενώπιον της "Εταιρείας των Ανθρωποτηρητών" (Societe des Observateurs de l’Homme), ο ομιλητής ανέλυσε, μέσα από τεκμήρια που του προσέφερε πληθώρα κειμένων, προερχόμενα απ’ όλα τα γραμματειακά είδη, τη σημασία των διαβαθμίσεων στον αιώνα του Διαφωτισμού. Εξονυχιστική και γοητευτική ταυτοχρόνως περιπλάνηση από τη γλωσσολογική και σημασιολογική εκφορά του όρου, στις διαδοχικές χρήσεις του: στον ριζοσπαστικό φιλοσοφικό λόγο, στην ελευθεριάζουσα ατμόσφαιρα ως συστατικό στοιχείο των γραμματειακών ειδών (μυθιστόρημα, θέατρο, ποίηση) και στους απόηχους που είχε στην κριτική και τη θεωρία της τέχνης.