Φιλελευθερισμός

Ο φιλελευθερισμός είναι η καταστατική πολιτική θωρία της νεοτερικότητας. Όποιο εγχειρίδιο Πολιτικής Επιστήμης και να συμβουλευθεί κανείς σχετικά με τα ρεύματα της νεοτερικής πολιτικής φιλοσοφίας, δε θα δυσκολευτεί να ανακαλύψει ότι η περί την έννοια της ελευθερίας προβληματική για τη νομιμοποίηση ή την ηθική θεμελίωση της κρατικής εξουσίας αποτέλεσε την αφετηρία της μοντέρνας πολιτικής σκέψης. Ο συντηρητισμός, ο σοσιαλισμός, ο κομμουνισμός, ο φασισμός έπονται χρονικά της φιλελεύθερης παράδοσης, στο βαθμό που αποτέλεσαν τα κύματα αμφισβήτησης του φιλελευθερισμού σε κοσμοθεωρητικό και κυρίως πρακτικό επίπεδο. Αν ο 19ος αιώνας καταχωρείται στην πλευρά του φιλελευθερισμού, στην αγγλοσαξονική του διάσταση, ο 20ός αιώνας για πολλούς θεωρήθηκε αιώνας βαθιάς κρίσης και ηθικής απαξίωσης του φιλελεύθερου επιχειρήματος. Ανταποκρίνεται όμως η άποψη αυτή στην ιστορική πραγματικότητα; Η παρούσα μελέτη θα προσπαθήσει να δείξει ότι ο αιώνας που μόλις πέρασε δικαίωσε απόλυτα τον πολιτικό φιλελευθερισμό, ενώ σε φιλοσοφικό και θεωρητικό επίπεδο κατέδειξε την εγγενή κοινωνική διάσταση του φιλελεύθερου επιχειρήματος. Η ιστορική δικαίωση του πολιτικού φιλελευθερισμού δεν είναι αποτέλεσμα μόνο της σημαντικής νίκης του απέναντι στους δύο κεντρικούς του αντιπάλους: το φασισμό και τον κομμουνισμό, αλλά και της διαπίστωσης ότι η φιλελεύθερη παράδοση υπήρξε η μόνη νεοτερική πολιτική ιδεολογία και πρακτική που προσπάθησε τόσο στοχαστικά όσο και εμπειρικά να θέσει τον καπιταλισμό και την οικονομία της αγοράς προ των κοινωνικών και κυρίως ηθικών ευθυνών τους με συνέπεια και αξιοπιστία.