Το βιβλίο του γέλιου και της λήθης

"Όταν τελείωσα το Βαλς του αποχαιρετισμού, αρχές της δεκαετίας του '70, θεώρησα πως είχε ολοκληρωθεί η συγγραφική μου σταδιοδρομία. Ήταν η περίοδος της ρωσικής κατοχής και η γυναίκα μου κι εγώ είχαμε άλλες έγνοιες. Ξανάρχισα πια να γράφω ένα χρόνο μετά την άφιξή μας στη Γαλλία (και χάρη στη Γαλλία), έπειτα από εξάχρονη πλήρη διακοπή. Επειδή ένιωθα φοβισμένος, και για να νιώσω και πάλι το έδαφος κάτω απ' τα πόδια μου, θέλησα να ξανασυνδεθώ με ό,τι είχα ήδη κάνει: να γράψω κάτι σαν δεύτερο τόμο των "Κωμικών ερώτων". Τι παλινδρόμηση! Μ' αυτά τα διηγήματα άρχιζε, είκοσι χρόνια πριν, το πεζογραφικό οδοιπορικό μου. Ευτυχώς, αφού σχεδίασα δύο ή τρεις "κωμικούς έρωτες νούμερο δύο", κατάλαβα πως έκανα κάτι εντελώς διαφορετικό: όχι συλλογή διηγημάτων αλλά μυθιστόρημα (που τιτλοφορήθηκε έπειτα "Το βιβλίο του γέλιου και της λήθης"), ένα μυθιστόρημα σε εφτά ανεξάρτητα μέρη αλλά τόσο ενωμένα που, αν κάποιο τους διαβαζόταν μεμονωμένα, θα έχανε μεγάλο μέρος από το νόημά του". (Μίλαν Κούντερα, "Προδομένες διαθήκες")