Μαντόνα Σιξτίνα. Η αιώνια ανάπαυση

"Τον πίνακα αυτό τον είδαν δώδεκα γενεές ανθρώπων, ένα πέμπτο του ανθρώπινου είδους πού πέρασε από τη γη, από την αρχή των ιστορικών χρόνων ως τις μέρες μας. Τον κοίταξαν γριές ζητιάνες, αυτοκράτορες της Ευρώπης και φοιτητές, υπερατλαντικοί εκατομμυριούχοι, πάπες και Ρώσοι πρίγκιπες, τον κοίταξαν αγνές παρθένες και πόρνες, υψηλόβαθμοι αξιωματικοί, κλέφτες, μεγαλοφυείς και υφαντουργοί, πιλότοι βομβαρδιστικών, δάσκαλοι του σχολείου, τον κοίταξαν καλοί και κακοί. [...] Μου φαίνεται ότι αύτη ή Μαντόνα είναι ή πιο άθεη έκφραση της ζωής, του άνθρωπου, χωρίς τη συμμετοχή του θείου." (από τη Μαντόνα Σιξτίνα) Ο Ρώσος συγγραφέας Βασίλι Γκρόσσμαν ήταν ένας από τους πρώτους που ανακάλυψαν και περιέγραψαν τα ναζιστικά στρατόπεδα συγκέντρωσης. Ο Γκρόσσμαν αναμφισβήτητα επηρεάστηκε από το βίωμα αυτό και η εικόνα που είχε για τον κόσμο άλλαξε: Πράγματι, μετά τον πόλεμο, έγραψε τα πιο σημαντικά, σε βάθος και διαύγεια, έργα του. Και εκείνη την εποχή επίσης τα μάτια του άνοιξαν όσον αφορά τον απολυταρχικό χαρακτήρα του κομμουνιστικού πολιτεύματος. Σ' αυτές τις δύο θεωρήσεις πάνω στην ομορφιά και στη μοίρα, σ' αυτό που είναι ανθρώπινο στον άνθρωπο κι αυτό που μένει απ' αυτόν μετά το θάνατό του, ο αναγνώστης θα ξαναβρεί την πνοή και το χνάρι του συγγραφέα του "Ζωή και πεπρωμένο". Είναι η έφεσή του για τη συγκεκριμένη λεπτομέρεια με απότομες λυρικές απογειώσεις, η βαθιά κατανόησή του και μαζί μια έντονη αφέλεια συνδεδεμένη με μια σοφία γεμάτη ρεαλισμό.