Η δεσποινίς Ο

Ένα όνομα στρογγυλό και γυμνό που, όταν το βλέπεις γραμμένο, μοιάζει να βρίσκεται σε ασταθή ισορροπία, χωρίς κανένα σημείο στήριξης· ένας τροχός που αποσπάστηκε και παραμένει ολομόναχος όρθιος, έτοιμος να ανατραπεί· ένα στρογγυλεμένο στόμα· ένας κόσμος· ένα μήλο· μιά λίμνη. Ακριβώς κοντά σε μια λίμνη είχε περάσει τη μισή της ζωή η δεσποινίς Ο, αφού στην Ελβετία γεννήθηκε, από καθαρόαιμους όμως Γάλλους γονείς· και με τη λίμνη Λεμάν ως σκηνικό, το όνομά της έπαιρνε διαστάσεις μεσαιωνικού έπους ή μυθιστορήματος, παρέπεμπε στον Λανσελότο της λίμνης, ή στον Όμπερον, δίχως ωστόσο να χάνει, δυστυχώς, αυτή την εύκολη γελοιότητα που το μάτι και η ακοή ενός παιδιού δεν άργησαν ν' ανακαλύψουν. Νουβέλα μοναδικής ευαισθησίας με αυτοβιογραφικό χαρακτήρα. Η λεπτότητα των παρατηρήσεων του κορυφαίου στυλίστα, λογικών, αισθητικών, ψυχολογικών, βρίσκει την κορύφωσή της σε αυτό το κείμενο, από τα ελάχιστα που ο Βλαντίμιρ Ναμπόκοφ συνέγραψε πρωτοτύπως στα γαλλικά. Με αφορμή τη μορφή της ελβετής γκουβερνάντας του ο συγγραφέας αναπολεί τα ξέγνοιαστα παιδικά του χρόνια, τη Ρωσία της εποχής καθώς και τη συνάντηση τής ήσυχης ρωσικής επαρχίας με την ευρωπαϊκή κουλτούρα... Συνάμα, μας δίνει ένα μοναδικό πορτραίτο του ανθρώπου, με τη γνωστή του λεπτότητα και το χιούμορ του. Ένας ιδιαίτερος τόνος νοσταλγικής αγάπης διαχέεται στο κείμενο. Παρά την τρυφερότητα του έργου, η καυστικότητα και η οξύνοια της γραφής του Ναμπόκοφ διατηρούν τις ισορροπίες και επιτρέπουν στον αναγνώστη να απολαύσει με συνεχώς κλιμακούμενο ενδιαφέρον ένα έργο απόλυτα μοντέρνο, που αξιώνεται να γίνει κλασικό.