Η μεγάλη σύγκλιση

Εν αρχή ην ο χώρος. Η λέξη την οποία οι Αθηναίοι επιφύλαξαν για το κέντρο του δημοσίου βίου τους ήταν βέβαια "αγορά", και σχεδόν αμέσως αυτό έγινε και η κρίσιμή τους ιδιαιτερότητα. Δηλαδή, να συναντώνται εκεί προκειμένου να εξετάσουν την απόφαση, να διαχειρισθούν τον κίνδυνο και ν' αποτιμήσουν την αξία μιας ιδέας ή επινόησης. Αυτό που ακολούθησε, και που σφράγισε πλέον τη ζωή τους ανεξίτηλα, ήταν μια τριπλή εμμονή με τα ζητήματα της πολιτικής, της ευδαιμονίας και της σοφίας, τόσο σε εποχές πολέμου όσο και ειρήνης, πιθανότατα ως άμεσο αποτέλεσμα του πολέμου αλλά και πέρα από αυτό. Κατ’ αντιστοιχία, λοιπόν, η εξουσία, το χρήμα και η δόξα, που μέχρι τότε ήταν απλές ανθρωπολογικές σταθερές, μετουσιώθηκαν αμέσως σε επάξιες αναζητήσεις χωρίς την ανάγκη πρόσθετης αιτιολόγησης. Τα πιο ταλαντούχα άτομα, αν και από θέση μονίμως επισφαλή, μπορούσαν τώρα να διακριθούν για πρώτη φορά με το να συλλαμβάνουν, να καταπιάνονται και να χειρίζονται σε πραγματικό χρόνο και τις τρεις αυτές αναζητήσεις, ταυτόχρονα και μετωπικά. Αυτή ήταν η μεγάλη σύγκλιση. Όσο για την ίδια την Αθήνα, της οποίας το αρχικό προσχέδιο για μια θαρραλέα αυτοδιάθεση ακόμη μελετούμε χωρίς εύκολες λύσεις και διεξόδους, όφειλε και εκείνη με τη σειρά της σε μεγάλο βαθμό την απίστευτη άνοδο αλλά και την απότομη πτώση της στην απαράμιλλη προσήλωσή της στον εντελώς νέο αυτόν τύπο τραγικού μεγαλείου.