Μάθημα ελευθερίας

Τα δύο σχολιαστικά δοκίμια που ακολουθούν γράφτηκαν το καλοκαίρι του 1971, ως λόγος -και συχνότερα αντίλογος- του πανελλήνιου εορτασμού για τα εκατόν πενήντα χρόνια της εθνεγερσίας του Εικοσιένα. Τα θεωρώ ως μία συνειδησιακή μετοχή, όχι στον εορτασμό αλλά στην ιερή επέτειο. Για τον σχολιασμό του "Θούριου" του Ρήγα -το πρώτο δοκίμιο- χρησιμοποίησα τον τόμο "Ρήγα Βελεστινλή, Θεσσαλού: Κείμενα", έκδοση "Στοχαστής", Αθήνα 1969, και οι αριθμοί σε παρένθεση αναφέρονται στις σελίδες αυτής της έκδοσης που περιλαμβάνει κι άλλα έργα του Ρήγα. Για τον σχολιασμό της "Ελληνικής νομαρχίας" -το δεύτερο δοκίμιο- χρησιμοποίησα τη γνωστή έκδοση του βιβλιοπωλείου Ε. Γ. Βαγιονάκη, Αθήνα 1948, και φυσικά οι αριθμοί σε παρένθεση αναφέρονται πάλι στις σελίδες της. Το τομίδιο αυτό συμπληρώνεται από ένα τρίτο δοκίμιο που είναι το αντίκρυσμα των τελευταίων 150 χρόνων νεοελληνικής ζωής διαμέσου των κανόνων βίου που ύψωσαν στο νεοελληνικό στερέωμα ο Ρήγας κι ο Ανώνυμος Έλληνας. Σε ώρα πνευματικής πνιγμονής, θεώρησα ζωτικό χρέος μου να στραφώ προς εκείνες τις ζωογόνες πηγές που θα δυνάμωναν τη συνειδησιακή μου αγρύπνια και θα φώτιοζαν τα μάτια μου με ελληνικό φως. Έτσι πραγματοποίησα έναν εσωτερικό, μυστικό εορτασμό με σπαραχτική δύναμη αναπόλησης των μορφών που έβαλαν τ' αντρειωμένα τους κόκαλα στα θεμέλια της Νέας Ελλάδας.