Οι ψευδαισθήσεις της προόδου

Θέλοντας να δώσει νέες θεωρητικές βάσεις στη σοσιαλιστική σκέψη και στο αίτημα του σοσιαλισμού, ο Σορέλ εξετάζει τις θεωρίες της ιστορικής προόδου, όπως διαμορφώθηκαν από τα τέλη του 17ου αιώνα και μετά. Βρίσκει ότι αποτελούν ιδεολογήματα, τα οποία εκφράσανε σε ορισμένη εποχή τις βλέψεις της αστικής τάξης και τις ανάγκες της αστικής δημοκρατίας. Δεν είναι όμως δεσμευτικά για ένα κίνημα που ζητά να ξεπεράσει την αστική δημοκρατία και που γι' αυτό χρειάζεται δικές του ιδέες και δικό του πολιτισμό. Με τη θέση του αυτή ο Σορέλ προδιαγράφει σύγχρονές μας σοσιαλιστικές αντιλήψεις, που προσπάθησαν να αποσυνδέσουν την επιδίωξη του σοσιαλισμού από τις αιτιοκρατικές ερμηνείες της ιστορίας και να τη συνάψουν με τη συνειδητή δράση των ιστορικών υποκειμένων.