Ο νέος λόγος του κόσμου

Αποτελεί πια κοινό τόπο να απορρίπτεται ως παράλογη η σύλληψη μιας παντογνώστριας, παντοδύναμης και αυτορρυθμιζόμενης αγοράς. Το ανά χείρας βιβλίο, ωστόσο, δείχνει ότι το χάος αυτό προκύπτει στην πραγματικότητα από έναν ορθολογισμό με υπόγεια, διάχυτη και παγκόσμια επίδραση. Αυτός ο ορθολογισμός, ο λόγος (raison) του σύγχρονου καπιταλισμού, είναι ο ίδιος ο νεοφιλελευθερισμός. Διερευνώντας τη γένεσή του ως δόγματος και τις οικονομικές και πολιτικές συνθήκες ανάπτυξής του, οι συγγραφείς αποσαφηνίζουν μια σειρά από παρεξηγήσεις: Ο νεοφιλελευθερισμός δεν είναι ούτε η επιστροφή στον κλασικό φιλελευθερισμό ούτε η παλινόρθωση ενός «καθαρού» καπιταλισμού. Το να συναινούμε σε αυτή την παρερμηνεία σημαίνει ότι δεν συνειδητοποιούμε σε τι ακριβώς συνίσταται το «νέο» στον νεοφιλελευθερισμό: Απομακρυνόμενος από μια θεώρηση της αγοράς ως φυσικού δεδομένου, που περιορίζει, υποτίθεται, τη δράση του κράτους, θέτει ως στόχο του να οικοδομήσει την αγορά και να εγκαταστήσει την επιχείρηση ως το πρότυπο διακυβέρνησης των υποκειμένων. Μέσα από πολλαπλές διαδρομές, ο νεοφιλελευθερισμός έχει επιβληθεί ως ο νέος λόγος του κόσμου, ο οποίος καθιστά τον ανταγωνισμό παγκόσμιο κανόνα συμπεριφοράς και δεν αφήνει ανέγγιχτη καμία σφαίρα της ανθρώπινης ύπαρξης. Η συλλογιστική αυτή διαβρώνει ακόμη και την κλασική αντίληψη περί δημοκρατίας. Εισάγει δε καινοφανείς μορφές υποταγής που συνιστούν, για όσους την αμφισβητούν, μια πρωτόγνωρη πολιτική και πνευματική πρόκληση. Μόνο κατανοώντας αυτή την ορθολογικότητα θα μπορέσουμε να της αντισταθούμε με αξιώσεις και να δημιουργήσουμε την προοπτική ενός διαφορετικού μέλλοντος.