Αναμνήσεις ενός επαναστάτη

"Γύρω από μια ζωή. Αυτοβιογραφία ενός πρίγκιπος-επαναστάτου": Με αυτό τον τίτλο δημοσιεύτηκε στα ελληνικά, το 1930, η μετάφραση του πρώτου μέρους του ανά χείρας βιβλίου. Το βιβλίο αυτό του Πετρ Κροπότκιν (1842-1921) πρωτοεκδόθηκε στα αγγλικά το 1899. Τρία χρόνια μετά, μεταφράστηκε στα ρωσικά αλλά εκδόθηκε στο Λονδίνο, εξ αιτίας της τσαρικής λογοκρισίας. Στον πρόλογό του στη ρωσική έκδοση του 1902, ο συγγραφέας γράφει: "Άρχισα να γράφω το βιβλίο μου φυσικά στα ρωσικά. Το πρώτο μέρος, "Παιδικά χρόνια", είχε ήδη γραφεί όταν πήγα στην Αμερική το φθινόπωρο του 1897. Στην Αμερική, γνωρίστηκα με τον συμπαθέστατο Ουόλτερ Πέιτζ, που εξέδιδε το περιοδικό "Atlantic Monthly". Αυτός με έπεισε να συνεχίσω να γράφω, να ολοκληρώσω το βιβλίο και να το δημοσιεύσω σε συνέχειες στο περιοδικό του". Ο Κροπότκιν έγραφε τα κεφάλαια στα αγγλικά, για να δημοσιευτούν στο περιοδικό, αλλά έγραφε το κάθε κομμάτι και στα ρωσικά, για να έχει ακέραιο το κείμενο και στις δύο γλώσσες. Αλλά αυτό απαιτούσε χρόνο, που δεν του περίσσευε, κι έτσι ολοκλήρωσε μόνο το αγγλικό κείμενο. Μετά την έκδοση του βιβλίου στα αγγλικά, ο Κροπότκιν άρχισε να προσθέτει σημειώσεις στα ρωσικά -για τη ρωσική έκδοση του βιβλίου του. Αλλά όταν πέθανε, το 1921, είχε προλάβει να συμπληρώσει μόνο δύο κεφάλαια και σκόρπια κομμάτια. Όπως σύστησε ο ίδιος ο Κροπότκιν, δεν πρέπει να συνδυαστούν το αγγλικό και το ρωσικό κείμενο. Γι' αυτό, η παρούσα έκδοση είναι μετάφραση της αγγλικής· τα κομμάτια που προστέθηκαν από τη ρωσική έκδοση δημοσιεύονται ως σημειώσεις. Το βιβλίο του Κροπότκιν αποτελεί την κοινωνική ιστορία μιας ολόκληρης εποχής. Ο συγγραφέας μας αφηγείται πώς ένας πρίγκιπας και υπασπιστής του τσάρου έφτασε να γίνει επαναστάτης και αναρχικός.