Ο ατελέσφορος εκσυγχρονισμός

Τα κείμενα αυτά γράφτηκαν την περίοδο που οι εκσυγχρονιστές κυβέρνησαν τη χώρα. Επιδιώκουν να απομυθοποιήσουν το εκσυγχρονιστικό εγχείρημα της περιόδου Σημίτη. Καταπιάνονται με επιμέρους θέματα της οικονομικής και πολιτικής κατάστασης. Με πιο συστηματικό τρόπο ασχολούνται με το ιστορικό της διαμόρφωσης του εκσυγχρονιστικού ρεύματος στο ΠΑΣΟΚ, με το Ευρώ και την οικονομική πολιτική, την εγκατάλειψη της αναπτυξιακής πολιτικής, το φορολογικό ζήτημα, τις αλλαγές στον κλάδο της ακτοπλοΐας, την περίφημη υπόθεση Οτσαλάν, τους Ολυμπιακούς Αγώνες και το περιβάλλον (Πρέσπες). Με πιο συνοπτικό τρόπο ασχολούνται με το χρηματιστήριο, το ασφαλιστικό, τις ιδιωτικοποιήσεις, την υπερβολική ισχύ των τραπεζών, το «κοινωνικό» προεκλογικό πακέτο των φτηνών Ι.Χ. και την πολιτική διαφθορά. Ο εκσυγχρονισμός, ως πολιτικό ρεύμα, συγκροτήθηκε το 1985 και οικειοποιήθηκε τις νεοφιλελεύθερες αντιλήψεις περί οικονομίας. Επρόκειτο για οικονομικό πρόγραμμα με έμφαση στη μακροοικονομική διαχείριση, την τόνωση των αγορών και την αποδυνάμωση των κρατικοδίαιτων συντεχνιών. Οι εκσυγχρονιστές κράτησαν διακριτές αποστάσεις από εγχειρήματα τύπου Κοσκωτά, από τις συνήθεις λαϊκίστικες παρεκτροπές και από την πολιτισμική παράκρουση της περιόδου «Μιμής». Ως κυβέρνηση οι εκσυγχρονιστές εφάρμοσαν την πολιτική τους και, παρόλο που τα επιτεύγματα ήταν πολλά (Ευρώ, σταθεροποίηση της οικονομίας, ικανοποιητική ανάπτυξη), εντούτοις, ως πολιτικό ρεύμα, εξαφανίστηκαν αμέσως μετά. Ο εκσυγχρονισμός δεν άφησε καμία κληρονομιά στο ΠΑΣΟΚ, δεν σχημάτισε κάποιο ρεύμα σκέψης στην κοινωνία, δεν παγίωσε διακριτές προσεγγίσεις στα θέματα των θεσμών και της πολιτικής. Μέχρι να τεθούν οι δημοκρατικές προϋποθέσεις του εκσυγχρονισμού, οι εκσυγχρονισμοί θα είναι ατελέσφοροι. Η εκσυγχρονιστική τους μέριμνα θα ενσωματώνει τις κληροδοτημένες δομές εξουσίας και άνισης ισχύος. Θα αφαιρεί προνόμια από τους μικροπρονομιούχους, θα νομιμοποιεί τους οικονομικά ισχυρούς και θα εξοβελίζει τους αμέτοχους. Θα φλερτάρει με την ιδιωτική λύση εκεί που χρειάζεται δημόσια ενίσχυση και αξιοπιστία.