Θρησκεία, αυτονομία, δημοκρατία

Η άνοδος του ανορθολογισμού αποτελεί σήμερα παγκόσμιο φαινόμενο. Για μια σειρά αιτίες που εξετάζονται στο βιβλίο αυτό, παρατηρείται σήμερα μια τεράστια έξαρση του ανορθολογισμού, είτε με τη μορφή κινήσεων όπως αυτή της "Νέας εποχής" και άλλων σπιριτουαλιστικών ρευμάτων στον Βορρά, είτε με τη μορφή διαφόρων φονταμενταλιστικών κινημάτων στο Νότο με κοινωνικό ή εθνικιστικό περιεχόμενο. Ο ανορθολογισμός όμως, που σήμερα αγκαλιάζει ακόμη και οικοαναρχικές κινήσεις στη Δύση, είναι εντελώς ασύμβατος με την ανάπτυξη ενός αντισυστημικού κινήματος, δηλαδή ενός κινήματος το οποίο θα στόχευε στην αντικατάσταση του συστήματος της οικονομίας της αγοράς και της έμμεσης δημοκρατίας, που έχει οδηγήσει στη σημερινή γενικευμένη κρίση, με μια περιεκτική δημοκρατία, δηλαδή ένα νέο κοινωνικο-οικονομικό σύστημα που, αποτελώντας τη σύνθεση αλλά και την υπέρβαση του δημοκρατικού και του σοσιαλιστικού κινήματος καθώς και των νέων κοινωνικών κινημάτων (φεμινιστικό, κινήματα "ταυτότητας" κ.λπ.), θα εξασφάλιζε το θεσμικό πλαίσιο για την ισοκατανομή της πολιτικής, οικονομικής και κοινωνικής δύναμης μεταξύ όλων των πολιτών. Η ασυμβατότητα αυτή προκύπτει από το γεγονός ότι ένα τέτοιο κίνημα έχει ως απαραίτητη προϋπόθεση τη θεμελίωσή του σε έναν δημοκρατικό ορθολογισμό, ο οποίος είναι ξένος προς οποιαδήποτε δόγματα ή κλειστά ιδεολογικά συστήματα. Τέλος, όπως τονίζει ο Τάκης Φωτόπουλος, ο ανορθολογισμός αποτελεί σήμερα τον μεγαλύτερο κίνδυνο, σε συνδυασμό με εθνικιστικές και εθνοκεντρικές πολιτιστικές τάσεις, να οδηγηθούμε σε νέου τύπου ολοκληρωτισμούς, αντί στην περιεκτική δημοκρατία. Στην Ελλάδα, ιδιαίτερα, ο συνδυασμός νεοορθοδοξίας και κάποιων εθνικιστικών τάσεων που αναπτύσσονται σε αντίδραση προς την πολιτιστική ομογενοποίηση που μας έρχεται εκ Δυσμών, οδηγεί τόσο σε ρατσιστικά φαινόμενα όσο και σε γενικότερη συντηρητικοποίηση της ελληνικής κοινωνίας.