Η εργασία, η ενέργεια, η κρίση και το τέλος του κόσμου

Τα κείμενα αυτού του τόμου αναγνωρίζουν την ήττα των κινημάτων των δεκαετιών του '60 και του '70, αναγνωρίζοντας ταυτόχρονα, ότι με την ήττα τους αυτά τα κινήματα, άλλαξαν τον κόσμο. Ο Καφέντζις αναλαμβάνει να περιγράψει αυτόν τον κόσμο που καταστράφηκε αμετάκλητα και σε αυτή την περιγραφή μπορούμε να εντοπίσουμε επιπλέον καινοτομίες. Πράγματι, ο κόσμος που καταστράφηκε υπό το βάρος της προλεταριακής ανταρσίας, το κεϊνσιανό κοινωνικό εργοστάσιο, περιγράφεται, όχι μόνο με όλους τους πυλώνες που αναγνώριζαν και οι Ιταλοί εργατιστές και αυτόνομοι, αλλά με την προσθήκη "του νοικοκυριού", του τόπου της αναπαραγωγής της εργατικής δύναμης του εργάτη μάζα. Με άλλα λόγια, στη βάση της ανάλυσης του Καφέντζις εμφανίζεται "μια νέα βυθισμένη ως τότε ήπειρος", ένα καινούριο, αόρατο έως τότε στοιχείο: η άμισθη εργασία του νοικοκυριού, του σχολείου, της φυλακής, του "δεν κάνω τίποτα". Αυτή η άμισθη εργασία και η τεράστια σημασία της για την ύπαρξη του κεϊνσιανού κοινωνικού εργοστασίου, μπορεί έως τότε να ξέφευγε ακόμη και από τις πιο καινοτόμες μαρξιστικές αναλύσεις, δεν θα μπορούσε όμως να ξεφύγει από τις κεραίες της σχέσης κεφάλαιο, δεν θα μπορούσε να μην συμπεριληφθεί στην κατάρρευση του παλιού κόσμου και στην ανάδυση του καινούριου. Και όντως, την εποχή που αρχίζουν να γράφονται τα κείμενα που συμπεριλάβαμε εδώ, κανείς δεν είχε πλέον την πολυτέλεια να αγνοεί την άμισθη εργασία. Γιατί ακριβώς εκείνη την περίοδο, η άμισθη εργασία αναγνωριζόταν ως εργασία, εμπορευματοποιούνταν και μετατρεπόταν σε μισθωτή εργασία. Μόνο που ο "διανοητικός εργάτης" με τη λευκή μπλούζα και τα γυαλιά, που τόσο θα γοήτευε στο μέλλον τους κάθε είδους "μετα"-αυτόνομους και "μετα"-μαρξιστές διανοούμενους, απουσίαζε από τα νέα κάτεργα του τριτογενούς τομέα. Εκεί βασίλευε η απόλυτη εκμετάλλευση, εκεί δέσποζε η φιγούρα της ανήλικης μετανάστριας στο πρόσωπο της οποίας διασταυρώνονταν το φύλο, η φυλή και η ηλικία σαν προσδιοριστικοί παράγοντες του νέου προλεταριάτου. Ο Καφέντζις, ακριβώς γιατί αναγνώρισε την ήττα των κινημάτων από τα οποία προερχόταν ο ίδιος και οι ιδέες που τον είχαν διαμορφώσει, ακριβώς γιατί λόγω συγκυρίας και ιστορικής διαδρομής ήταν προικισμένος με την αίσθηση του μεταιχμίου, κυρίως όμως γιατί υιοθετούσε και χρησιμοποιούσε τις πρόσφατες τότε αντιλήψεις του γυναικείου κινήματος περί άμισθης εργασίας, κατάφερε να μη χάσει από τα μάτια του το προλεταριάτο του τέλους του εικοστού αιώνα και τους τρόπους καπιταλιστικής εκμετάλλευσης που αρθρώνονταν γύρω του.