Οικονομική κρίση και σύγχρονη ανάπτυξη

Η παγκόσμια οικονομική κρίση που ξέσπασε το 2008 επανέρχεται σήμερα δριμύτερη μέσω της ευρωπαϊκής κρίσης χρέους, των εντεινόμενων προβλημάτων που αντιμετωπίζουν οι πολίτες, η πραγματική οικονομία και το τραπεζικό σύστημα και μας υποχρεώνει να ξανασκεφτούμε κρίσιμα ερωτήματα σχετικά με την έννοια της ανάπτυξης, το κυρίαρχο πρότυπο διαχείρισης της οικονομίας και το ρόλο των ανθρώπων στην αναπτυξιακή διαδικασία. Το βιβλίο αυτό εξετάζει τις διαδικασίες συγκρότησης και αλλαγής των διαφορετικών αντιλήψεων για το οικονομικό πρόβλημα και την έννοια της ανάπτυξης από την πρώτη περίοδο διαμόρφωσης της οικονομικής επιστήμης μέχρι σήμερα. Ενώ οι οικονομολόγοι που θεμελίωσαν την Πολιτική Οικονομία έθεσαν στο κέντρο της προσοχής τους τη συνολική λειτουργία του οικονομικού συστήματος, η κυριαρχία της νεοκλασικής προσέγγισης, από τα τέλη του 19ου αιώνα, έστρεψε το ενδιαφέρον της πλειοψηφίας των οικονομολόγων στην κατανομή των πόρων και στην αναζήτηση της στατικής ισορροπίας των αγορών. Ο άνθρωπος ως δημιουργός και κυρίως ως ο βασικός στόχος της ανάπτυξης χάθηκε από την οπτική των περισσότερων οικονομολόγων, ενώ το περιβάλλον αντιμετωπίσθηκε ως ένας πόρος που διατίθεται δωρεάν και μπορεί να καταναλώνεται χωρίς συνέπειες. Σήμερα, μετά από τρεις δεκαετίες κυριαρχίας του νεοφιλελεύθερου υποδείγματος, οι κοινωνικές και οικονομικές ανισορροπίες έχουν προσλάβει εκρηκτικές διαστάσεις: υψηλή ανεργία, ανασφάλεια και περιορισμός κοινωνικών δικαιωμάτων, αυξανόμενες ανισότητες, υπερχρέωση κρατών, επιχειρήσεων και νοικοκυριών, οικολογική υποβάθμιση. Οι εξελίξεις αυτές θέτουν επί τάπητος το ζήτημα της ριζικής αναμόρφωσης του τρόπου λειτουργίας του οικονομικού συστήματος και υπογραμμίζουν την αναγκαιότητα να αντιληφθούμε, με έναν πιο σύνθετο και περιεκτικό τρόπο, την έννοια της οικονομικής προόδου και τα χαρακτηριστικά της αναπτυξιακής διαδικασίας, ώστε αυτή να είναι κοινωνικά, οικονομικά και περιβαλλοντικά βιώσιμη. Η προσέγγιση της ανθρώπινης ανάπτυξης, υποστηρίζει ο συγγραφέας, προσφέρει ένα εναλλακτικό πλαίσιο ανάλυσης των προβλημάτων και αξιολόγησης των πολιτικών που προτείνονται για την αντιμετώπισή τους. Συμπεριλαμβάνει και στηρίζεται σε τέσσερεις κεντρικές έννοιες που λειτουργούν συμπληρωματικά: τις έννοιες της ισότητας ευκαιριών, βιωσιμότητας, παραγωγικότητας και ανθρώπινης αυτενέργειας. Μέσα από το πρίσμα αυτό εξετάζεται και η εμπειρία της Ελληνικής κρίσης και τα βασικά χαρακτηριστικά ενός νέου αναπτυξιακού προτύπου.