Η φλογέρα του βασιλιά

"Ο αγώνας του, πέρα από την αυστηρά λογοτεχνική του προσπάθεια, έχει δυο επίκεντρα, την γλώσσα και το έθνος· ωστόσο, ίσως θα ταίριαζε καλύτερα να μιλήσουμε για ένα μόνο επίκεντρο, που ενώνει τα δυο σε κοινό αίτημα: εθνική γλώσσα. Τα πράγματα ενισχύουν τη διπλή αυτή προσπάθεια: είναι πρώτα ο πόλεμος του 1897, τραγική συνέπεια της καπηλείας της Μεγάλης Ιδέας. Όσο κι αν εκείνη η καταστροφή στάθηκε οδυνηρή για τον ελληνισμό, με το πέρασμα των χρόνων φανερώνεται η σωτήρια επίδρασή της. Οι νεότεροι ιδίως, όσοι δεν είχαν σκληρύνει από τα παλιά σχήματα, ξυπνάνε κάτω από το μαστίγωμα, βλέπουν την αλήθεια: η αλήθεια είναι πως η πράξη πρέπει ν' αντικαταστήσει τα κενά λόγια, πως ο Λόγος πρέπει να εξυπηρετήσει γόνιμα την Πράξη. Από μια τέτοια κοινή αφετηρία βλέπουμε ανανεωμένη την εθνική εξόρμηση στα χώματα της Μακεδονίας, ανανεωμένο τον γλωσσικό αγώνα. Η Φλογέρα του Βασιλιά θα βγει από ένα τέτοιο κλίμα. (Κ.Θ. Δημαράς)