Τα ιταλικά ποιήματα

[...] Για το ιταλόγλωσσο έργο του Δ. Σολωμού ο Tommaseo αναφέρει ότι πρόκειται για "γνήσια άνθη του ιταλικού Παρνασσού", ενώ ο Καλοσγούρος, ο οποίος με το Λ. Πολίτη αποτελούν τους κύριους μεταφραστές του έργου του, σημειώνει: "Στην αλογάριαστη δυστυχία του χαμού ή αφανισμού των χειρογράφων του Σολωμού, πρέπει να θεωρήσουμε μεγάλη παρηγοριά τα λίγα ιταλικά που μας έμειναν της υστερινής εποχής του και είναι σημαντικότατα. Αυτά είναι τα πέντε πεζά σχεδιάσματα: "Η Ελληνίδα Μητέρα", "Η Γυναίκα με το Μαγνάδι", "Το Αηδόνι και Γεράκι", και τα δύο στον "Ορφέα", που, κατά τη μαρτυρία των Κερκυραίων εκδοτών, ο ποιητής έμελλε να στιχουργήσει στη γλώσσα μας και τα ιταλικά στιχουργημένα: "Το Ελληνικό Καράβι", "Η Σαπφώ" και το "Σονέττο στον Ορφέα". Είναι άξιο πραγματικού θαυμασμού, ότι ο Ποιητής με την ιταλική παιδεία, που σάλπισε με το έργο του την εθνική και πνευματική ανάσταση της υπόδουλης Πατρίδας του, παρόλη την ελλιπέστατη γνώση της νεοελληνικής γλώσσας, θα δημιουργήσει στίχους παρθενικούς, θα σμιλεύσει τη γλώσσα και αυτό το εμπόδιο της γλώσσας θα τον απαλλάξει από το λογιωτατισμό και όλα τα βαρίδια που καταποντίζουν την εθνική πρόοδο και ανάταση. Αναθρεμμένος με τις σύγχρονες ιδέες του Γαλλικού Διαφωτισμού, τις αξίες του κλασικισμού, την ευαισθησία του ρομαντισμού και τα σπέρματα του Νεοελληνικού Διαφωτισμού, ταυτίζει την Εθνική Απελευθέρωση με τη γλωσσική αναγέννηση και με τη χρήση μιας γλώσσας δημοτικής, θα δώσει πνοή στο νεκρό σώμα της γλώσσας, θα εξάρει την κυριολεκτική σημασία της απλής λέξης και θα αγωνιστεί για την επικράτηση της γλώσσας του Λαού, τονίζοντας μέσα από το "Διάλογο": "Μήγαρις έχω άλλο στο νου μου πάρεξ Ελευθερία και γλώσσα;". [...] (από την εισαγωγή της Χριστίνας Φ. Λούντζη, φιλολόγου)