Ο Δανδής και ο Πιερότος

Το ποιητικό έργο και η κοινωνική ταυτότητα του Μιλτιάδη Μαλακάση, του Ρώμου Φιλύρα και του Κ. Γ. Καρυωτάκη συνεξετάζονται και προσεγγίζονται ερμηνευτικά στο πλαίσιο του κοινωνικολογοτεχνικού φαινομένου του δανδισμού και της καλλιτεχνικής παράδοσης του κλοουνισμού. Ο Μαλακάσης φέρεται, και αντιμετωπίζεται από τους συγχρόνους του, ως δανδής και αριστοκράτης. Διαρκώς παρούσα στον Μεσοπόλεμο, η παραγνωρισμένη σήμερα ποίησή του συνδυάζει το ανάλαφρο επιφαινόμενο του δανδή με τη βαθιά μελαγχολία του εσωτερικού του κόσμου. Ο Φιλύρας επινοεί, σε αυτοβιογραφικά κείμενα, ένα πορτρέτο που συσκοτίζεται από τα συμπτώματα της ψυχικής νόσου, αλλά ακτινοβολεί από το χάρισμα του γνήσιου ποιητή. Η ποίησή του χαρακτηρίζεται από την αναζήτηση μιας υπερβατικής πραγματικότητας και από την εναλλαγή προσωπείων: ποιητής-προφήτης, γόης εραστής, πιερότος, τρελός. Ο Καρυωτάκης συνδυάζει τη δανδιστική αποστασιοποίηση με την κλοουνίστικη ταπείνωση, την ανωτερότητα με την πτώση, και επιλέγει, όχι τυχαία, να απευθυνθεί σατιρικά στους δύο συγκαιρινούς του ποιητές. Ο ποιητικός διάλογος του Καρυωτάκη με τον Μαλακάση και τον Φιλύρα εντάσσεται στα κοινωνικά και λογοτεχνικά του συμφραζόμενα και επανερμηνεύεται με την αξιοποίηση αθησαύριστου και αρχειακού υλικού. Απέναντι στην ανωτερότητα, που εκδηλώνεται στην περίπτωση του Μαλακάση ως υπεροπτική συμπεριφορά και σε εκείνη του Φιλύρα ως αναζήτηση του υψηλού και του ιδεώδους, ο Καρυωτάκης αντιπροτείνει την πραγματωμένη από τον ίδιο σε ελεγειακά και σατιρικά ποιήματά του πτώση και συντριβή.