Έµενε ποίηµα

H Eλένη Βακαλό (1921-2001) υπήρξε µία κατεξοχήν εµβληµατική µορφή της A’ Mεταπολεµικής Γενιάς. Συνδύασε την ποιητική της έκφραση µε την αισθητική του µοντερνισµού, χωρίς ωστόσο να υποτιµήσει τις βιωµατικές και εντόπιες καταβολές της. Στην παρούσα µελέτη, το ποιητικό έργο της Bακαλό σχολιάζεται στο σύνολό του ξεκινώντας από τα πρώτα δηµοσιεύµατά της και τις πρώτες ποιητικές συλλογές της που η ίδια δεν συµπεριέλαβε στην συγκεντρωτική έκδοση των ποιηµάτων της "Tο άλλο του πράγµατος: ποίηση 1954-1994", Nεφέλη, 1995 (επανέκδ. 2005). H Eλένη Bακαλό πρωτοεµφανίζεται στα γράµµατα το 1944 µε τη δηµοσίευση δεκαπέντε ποιηµάτων της στο περιοδικό "Tα Nέα Γράµµατα" και µε δύο ποιήµατά της στην δεκαπενθήµερη έκδοση του Πολιτιστικού Oµίλου Πανεπιστηµίου Θεσσαλλονίκης "Ξεκίνηµα". H παρουσία της στα γράµµατα συζητείται στο πλαίσιο των κειµενικών της δεδοµένων και συνδέεται µε την κριτική πρόσληψη του έργου της.Tο βιβλίο συµπληρώνεται µε εργογραφία και βιβλιογραφία, καθώς και αποσπασµατικές παραθέσεις από τις κρίσεις για το έργο της, όπως αυτές διατυπώθηκαν σε όλη την περίοδο της δηµιουργικής της δράσης. Eπίσης, παρουσιάζεται ένα µικρό ενδεικτικό ανθολόγιο ποιηµάτων από τις πρώτες συλλογές της: "Θέµα και παραλλαγές" (1945), "Aναµνήσεις από µια Eφιαλτική Πολιτεία" (1948), "Στη μορφή των θεωρηµάτων" (1951) και µέρος της πέµπτης συλλογής της, "Tοιχογραφία" (1956). Στην ποίηση της Βακαλό, εκείνο που µένει σταθερό και διαρκώς επαναλαµβανόµενο, δηλαδή κατ’ ουσίαν αιώνιο είναι το ποίηµα: τα βιώµατα και η κατασκευαστική διαδικασία που τα µεταµορφώνει σε τέχνη. Αυτή είναι η δυναµική του έργου της, που συνιστά παράδειγµα για τις µεταγενέστερες γενιές, υποστηρίζει η κριτικός λογοτεχνίας Άντεια Φραντζή. Ένα παράδειγµα που διατίθεται για προβληµατισµό, για ενεργητική σχέση µε τον ποιητικό λόγο, για αναθεώρηση της στατικής και περιγραφικής τάσης, καθώς υποδεικνύει τη µεθοδική πρόσληψη των διδαγµάτων του µοντερνισµού και τη διαρκή αναθεωρητική λειτουργία του ποιητικού υποκειµένου.