Σπουδή στη "Μικρά Σύρτι" του Ζήσιμου Λορεντζάτου

[...] Η Μικρά Σύρτις είναι ένα τομίδιο δυσεύρετο. Χάρη στην προθυμία και την αγάπη φίλων μπορείς μονάχα να το βρεις. Από το 1955 πού τυπώθηκε ίσαμε σήμερα λίγα λόγια αξιώθηκαν να πουν γι' αυτό επίλεκτοι άνθρωποι. Παραδόξως, ο Σεφέρης θαρρεί πώς "ο ρυθμός λασκάρει, ή πίεση δεν είναι αρκετά δυνατή. "Ίσως να μην είμαι ο κατάλληλος δέκτης", συμπληρώνει. (Αύτη την στάση θα εξηγήσει ο Σεφέρης σε ένα άλλο γράμμα του προς τον Γ. Π. Σαββίδη.) Ο Σαββίδης, ο Τριανταφυλλόπουλος και ο Δασκαλόπουλος εξίστανται για την αγνόηση του βιβλίου. Δεν θάπρεπε όμως ας κοιτάξουμε την εποχή του "ενδιαφέρουσα, γεμάτη αλλοπρόσαλλες απόπειρες, περιπέτειες και συγκρούσεις· συγκρούσεις όχι μονάχα, όπως άλλοτε, ανάμεσα στις αρετές και τις κακίες, παρά -κι αφτό 'ναι το πιο τραγικό- ανάμεσα στις ίδιες τις αρετές. Τι έκαμε να μην προσεχτεί ή Μικρά Σύρτις;" Οι αρετές των άλλων ειδών ποίησης πού γράφονταν τότε. Και τι την ξεχωρίζει από αυτές; Το ότι δεν έχει την δικιά τους νομιμότητα. Ποίηση συμβολοευρετική, πυκνώνει τους πυ-ρήνες πού γύρω τους τα ατομικά οράματα της ποίησης της ήττας θα περι-στραφούν και θα πάρουν την σημασία τους. Υπενθυμίζει αυτό πού διάλεγαν να ξεχάσουν: μιαν αισθαντικότητα κοσμολογική, μια γλώσσα προφητική, μιαν εκφραστικότητα ριζωμένη στον τόπο της. Ο Λορεντζάτος θυμόταν, όταν ποιητές σαν τον Γιάννη Ρίτσο, τον Μανόλη Αναγνωστάκη, τον Άρη Αλεξάνδρου, ξεχνούσαν και πανηγύριζαν το παρόν τους. Και όπως ξέρουμε, ή ανάμνηση απαιτεί γενναιότητα και απελπισία και απάθεια, για να μπορέσεις να παλινορθώσεις τα χαλάσματα, χωρίς να πέσεις στην αυτάρεσκη νοσταλγία, ή στην απόλαυση της καταστροφής. Η "Μικρά Σύρτις" αποτελεί την πρώτη, ουσιαστικά, γενναιότατη προσπάθεια του μεταπολεμικού άνθρωπου, να περιμαζέψει ό,τι μπορούσε να περισωθεί. Γιατί ό πόλεμος δεν κατέστρεψε μονάχα έναν κόσμο, με την ηθική και την αισθητική του αγκαλιά. Αφάνισε τα ψυχικά αποθέματα των ανθρώπων, αποστέγνωσε τις φιλοδοξίες τους. Ο πολιτισμός του μονοδιάστατου ανθρώπου. Ο κατακερματισμός της νοητής ωραιότητας. Ο Σικελιανός το είχε κιόλας δει: Πίσω σου ο κόσμος καίεται σάν Τρωάδα, κ' ή πυρκαϊά του άντιφεγγάει στά βάθη των περασμένων, όπως με τη δύση του ήλιου αντίφεγγαν τα παραθύρια μιας πολιτείας ολόφλογα και, ξάφνου, βυθίζονται στο βράδιασμα. [...] (από το κείμενο του βιβλίου)