Το χρονικό μιας πολιτείας

"Το χρονικό μιας πολιτείας" (1938) είναι το έργο με το οποίο παρουσιάζεται ουσιαστικά στα γράμματά μας ο Παντελής Πρεβελάκης (1909-1986). Η πολιτεία είναι το Ρέθυμνο της Κρήτης, ο γενέθλιος τόπος του συγγραφέα, ο οποίος γράφει το χρονικό της για να διασώσει τη ζωή της από τη λήθη, να ζωντανέψει τον κόσμο της μέσα μας. "Θάθελα εδώ μέσα να ζήσει το Ρέθεμνος. Να ζήσει μέσα από μένα, πούμαι κλωνάρι δικό του. Κι ο λόγος μου, σοθετός και καλόδετος σά ζωντανό κορμί, να περάσει τη θύμησή του μες από τη θάλασσα του καιρού, καθώς πέρασε το φουσκωμένο νερό ο Άγιος Χριστόφορος το Θείο το Βρέφος": αυτή είναι η ακροτελεύτια φράση του "Χρονικού". Ταυτόχρονα ωστόσο ο Πρεβελάκης, μέσα από τη νοσταλγία για το χαμένο Ρέθυμνο, θέλει να αντιτάξει τον στέρεο, αυθεντικό και ασφαλή κόσμο ενός πρόσφατου μυθικού παρελθόντος στον ρευστό, νόθο και απειλητικό κόσμο του καιρού του. Γραμμένη σε μια χυμώδη λαϊκή γλώσσα η μυθιστορία του Πρεβελάκη κέρδισε αμέσως μόλις εκδόθηκε την προσοχή και την εκτίμηση.