Η χειραψία έγινε με το βλέμμα

Μεγάλωσα στον απόηχο της Κατοχής και του Εμφυλίου. Με τα τραγούδια, τα μοιρολόγια και τις αφηγήσεις. Κι αυτά εξέφραζαν έναν κόσμο βαθύ και τραχύ, σε σταθερό διάλογο με την ανάγκη. Πρόλαβα ανθρώπους που μιλούσαν μόνο όταν είχαν κάτι να πουν. Θήτευσα σ' αυτούς. Το μάθημά τους εξακολουθεί να λειτουργεί, ίσως τώρα περισσότερο, όσο η ζωή γίνεται πιο επιφανειακή και εύκολη. Τα μικρά μου χρόνια σημαδεύτηκαν από τη δεκαετία του '40 και τον Εμφύλιο. Σ' αυτό συνέβαλε περισσότερο η μάνα μου, θύμα του Εμφυλίου. Οι πόλεμοι είναι σκληροί και άδικοι. Αυτό με δίδαξε. Εγώ κατάλαβα και κάτι επιπλέον: ότι πλαστογραφούνται και ότι ο Εμφύλιος ήταν κακός από κάθε πλευρά. Έτσι, συναινώ σε ένα κοινό πένθος για το τραύμα της σύγκρουσης, που προϋποθέτει την αποδοχή της κοινής ευθύνης. Πιστεύω ότι ορθοφρονώ με το να μην αντιμετωπίζω την εμφύλια σύγκρουση ως διαμάχη αγίων και δαιμόνων. Ξέρω και κατανοώ αυτούς που δεν είναι έτοιμοι ν' αναγνωρίσουν τον πόνο του άλλου. Με το βιβλίο γίνεται μια αναζωπύρωση της δημόσιας μνήμης μπαίνοντας στον δρόμο της μετατραυματικής ίασης. Μίμης Β. Χριστοφιλάκης