Το ερωτόκαστρο: Βέλθανδρος και Χρυσάντζα

Τό Βυζάντιο ὑπῆρξε θεοκρατικό καί θρησκευτικό ἀλλά ἐξόχως ἐρωτικό ταυτόχρονα. Στήν ὕστερη ἑλληνική ἀρχαιότητα, τό μέτρο ὡς κανόνας ζωῆς σπάει, ἐλευθερώνοντας ὀρμές, ροπές, αἰσθήματα, ἐρωτικά σκιρτήματα πού ἔκαναν τήν ζωή δραματικότερη μέ τό ἐρωτικό πάθος νά κυριαρχεῖ καί νά συγκρούεται μέ τό πάθος τῆς χριστιανικῆς ζωῆς ἀπό τήν ἄλλη πλευρά. Ἡ χωροχρονική ροή τοῦ δράματος καί τοῦ ἐρωτικοῦ μυθιστορήματος, σέ πρόζα εἴτε ἔμμετρη, εἶναι ακατάπαυστη, ἀδιάκοπη καί συνεχής μέχρι σήμερα. Τό δράμα καί ὁ ἔρωτας ἦταν ταυτόσημες ἔννοιες, οἱ οποίες δέν ἐκλείπουν στόν ἔρωτα τῆς ἐδῶ ζωῆς. Ἡ μεσαιωνική φάση τῆς ἑλληνικῆς μυθιστορίας εἶναι ἐλάχιστα γνωστή στό εὑρύ κοινό ἀκόμα καί οἱ ἔμμετρες μυθιστορίες τῆς Παλαιολόγειας περιόδου, τοῦ ὕστερου Ἑλληνικοῦ μεσαίωνα, γραμμένες σέ γλῶσσα δημῶδη, καθώς καί αὐτές σχεδόν ἀποκλειστικά οἱ εκδόσεις τους ἀπευθύνονται σέ περιορισμένο κοινό μέ ἐνδιαφέρον ἐπιστημονικό φιλολογικό. Οἱ εἰδικοί χρησιμοποιοῦν τίς συγκεκριμένες μυθιστορίες -θεωρῶντάς τες μάλιστα μιά λαϊκή, δημῶδη λογοτεχνία-, ὡς κλειδί τῆς ἀπόδειξης τῆς συνέχειας τῆς ἑλληνικῆς γλῶσσας. Ἡ πιό ριζοσπαστική μορφή τῆς λογοτεχνικῆς παραγωγῆς μετά τό 1204 εἶναι ἡ ἐμφάνιση τῆς δημῶδους γλῶσσας, στήν ὁποία καί γράφεται ἀποκλειστικά ἡ μυθοπλαστική λογοτεχνία τοῦ 14ου αἰ.