Ο Χριστός ξανασταυρώνεται

"Στη Λυκόβρυση, ένα χωριό τής Ανατολίας, ένα παμπάλαιο έθιμο απαιτεί από τους κατοίκους να αναβιώσουν το Πάθος τού Χριστού κατά τη Μεγάλη Εβδομάδα. Η άφιξη μιας ομάδας Ελλήνων, κυνηγημένων από τους Τούρκους, μοιράζει τη Λυκόβρυση στα δύο: ενώ ο ιερέας και οι προύχοντες αποδιώχνουν τους απόκληρους, εκείνοι που υποδύονται τους Αποστόλους και τον Χριστό προσπαθούν να τους βοηθήσουν. Μια άγρια πάλη αρχίζει να εξελίσσεται ανάμεσα στους πρόσφυγες, που έχουν εξαγριωθεί από την μακρά λιμοκτονία, και τους κατοίκους τού χωριού. Μια ιστορία με πολύ σύγχρονους απόηχους. Αυτό το επικό μυθιστόρημα του μεγάλου Έλληνα συγγραφέα Νίκου Καζαντζάκη (1883-1957) επανατοποθετεί την ουσία τού ευαγγελικού μηνύματος στην καρδιά τής εποχής μας." (Από τη γαλλική έκδοση Nikos Kazantzaki, "Le Christ Recrucifie", Plon, Paris 1988) Στο αριστουργηματικό μυθιστόρημα "Ο Χριστός Ξανασταυρώνεται" βασίστηκε η κλασσική ταινία τού Ζυλ Ντασσέν "Celui qui doit mourir" ("Εκείνος που Πρέπει να Πεθάνει", γνωστή και με τον αγγλικό τίτλο "He who must die"), που προβλήθηκε στο Διεθνές Φεστιβάλ Κινηματογράφου των Καννών τον Απρίλιο του 1957. Επίσης, η επιτυχημένη όπερα "The Greek Passion" ("Το Ελληνικό Πάθος"), του Τσέχου Μποχουσλάβ Μαρτινού. "Μετά την επιτυχία του "Ζορμπά", η αναγγελία ενός νέου μεγάλου μυθιστορήματος από τον Νίκο Καζαντζάκη θα εισπραχθεί με μεγάλες προσδοκίες από τους αγγλόφωνους αναγνώστες του. Δεν θα απογοητευτούν. Το μυθιστόρημα "Ο Χριστός Ξανασταυρώνεται" έχει όλες τις αρετές του μεγαλείου που έκαναν διάσημο τον "Ζορμπά": "την ποίηση, το όραμα, τη φιλοσοφική κατανόηση των βασικών ανθρώπινων προβλημάτων". Αλλά φτάνει πολύ πιο μακριά. Μέσα στα στενά όρια ενός Ελληνικού χωριού, που βρίσκεται υπό Τουρκική κατοχή, ολόκληρη η ιστορία τής ανθρωπότητας και του Υιού του Θεού αντικατοπτρίζεται σαν σε καθρέφτη. Οι χωρικοί, που σχεδιάζουν να διαδραματίσουν τη ζωή τού Χριστού σε ένα μυστηριακό θεατρικό δρώμενο, καταποντίζονται από την αποστολή τους. Ταυτίζονται με τους ρόλους που τους έχουν δοθεί· και, όταν μια ομάδα προσφύγων, που άφησαν τα ερείπια των λεηλατημένων σπιτιών τους, φτάνει στο χωριό ελπίζοντας να βρει προστασία, το δράμα τού Θείου Πάθους γίνεται πραγματικότητα. Αφηγούμενος αυτή την ιστορία αγάπης και μίσους, ζήλιας και κακίας, θάρρους και εγκαρτέρησης, ο Καζαντζάκης αποδεικνύει για άλλη μια φορά πως είναι ένας αριστοτέχνης τής ρεαλιστικής περιγραφής και της δημιουργίας χαρακτήρων. Όμως, ο αμείλικτος ρεαλισμός του διαποτίζεται από ένα βαθύ ποιητικό αίσθημα, το οποίο του επιτρέπει από το χάος να δημιουργεί αρμονία, από ένα μικρό χωριό να χτίζει το σύμπαν." (Από την αγγλική έκδοση "Christ Recrucified" by Nikos Kazantzakis, αρχικά Bruno Cassirer - Oxford και κατόπιν Faber and Faber, London - Boston, 1990.) "Το μυθιστόρημα "Ο Χριστός Ξανασταυρώνεται" είναι αναμφίβολα ένα έργο υψηλής καλλιτεχνικής τάξεως, δημιουργημένο από ένα τρυφερό και σταθερό χέρι, και χτισμένο με έντονη δυναμική ισχύ. Ιδίως θαύμασα την ποιητική διακριτικότητα στη διατύπωση των, λεπτών αλλά αλάθευτων, νύξεων στην ιστορία του Χριστιανικού Πάθους. Δίνουν στο βιβλίο το μυθικό υπόβαθρό του, το οποίο αποτελεί ένα τόσο ζωτικό στοιχείο στη σημερινή επική φόρμα..." (Τόμας Μανν, Νόμπελ Λογοτεχνίας 1929) "Από τότε που ήμουν μικρό παιδί, κανένας συγγραφέας δεν μου έχει κάνει τόσο βαθειά εντύπωση, όσο ο Νίκος Καζαντζάκης. Το έργο του έχει βάθος και διαχρονική αξία, επειδή [ο Καζαντζάκης] έχει βιώσει πολλά και επειδή, μέσα στην ανθρώπινη κοινότητα, έχει υποφέρει πολλά και προσφέρει πολλά." (Άλμπερτ Σβάιτσερ, Νόμπελ Ειρήνης 1952)