Ναυαγίων ναυάγια

Σε μιαν εποχή όπου η "στρογυλευμένη φράσις" εθεωρείτο διαπιστευτήριο ύφους, η "ανώμαλος και συχνά ακαλαίσθητος γλώσσα του, εν συγκρίσει προς τους στυλίστ της καθαρευούσης ή της δημοτικής, και το σχέδιον ακόμη του διηγήματος, ατελές ως κάτι πρωτόγονον και ακαλλιέργητον", μαζί με την "πενιχρότητα" της θεματολογίας του - αποτέλεσαν την αχίλλειο πτέρνα του Λόγου του Αλέξανδρου Παπαδιαμάντη, μολονότι ελάχιστοι από τους συγχρόνους του αμφισβήτησαν ή αρνήθηκαν τη μοναδικότητά του. Πού έγκειται αυτή η μοναδικότητα; "'Οτι σώζει και συχνάκις μεγαλύνει αυτάς τας αλλοκότους συνθέσεις, είναι η διάθεσις, την οποίαν δι' ασυλλήπτων μεθόδων γεννούν" (Γρ. Ξενόπουλος). Αυτή η ασύλληπτος μέθοδος είναι η Ποίηση, που αναβλύζει από τις σελίδες του Παπαδιαμάντη και που στις μέρες μας, με το σπάσιμο του φράγματος ανάμεσα στα στεγανά είδη της γραφής, μάς αποκαλύπτει ολοένα και περισσότερο τη μοναδικότητα του ταπεινού Σκιαθίτη και την ασύγκριτη θέση του μέσα σ' όλη την πεζογραφία μας, παλιά και νεότερη.