Η εκπαίδευση στη δυτική και βόρεια Μακεδονία 1840 - 1914

Η ιστορία της εκπαίδευσης είναι ένας από τους σημαντικότερους κλάδους της επιστήμης, αφού σχετίζεται με την πολιτισμική παρουσία μας ως έθνους. Στη σύγχρονη Ελλάδα όμως, στην οποίας όλες οι αξίες υφίστανται τη διαβρωτική επενέργεια της λήθης, ή της αβελτηρίας η ενασχόληση με την ιστορία της εκπαίδευσης του μείζονος ελληνισμού δεν αντιμετωπίστηκε -με ελάχιστες βέβαια εξαιρέσεις- με τη δέουσα περίσκεψη. Αρκεστήκαμε και σε αυτήν, όπως και σε πλείστες όσες των περιστάσεων, στην εξιστόρηση της εκπαίδευσης του ελλαδικού κρατιδίου, αφήνοντας έξω από το αντικείμενο των ενδιαφερόντων μας περιοχές όπως η Μακεδονία, στην οποία το θαύμα της ελληνικής παιδείας, προσαρμοσμένο σε θεσμοθετημένους άξονες διαμορφωμένους από το Οικουμενικό Πατριαρχείο και ενταγμένους στα πλαίσια των οθωμανικών μεταρρυθμίσεων διασφάλισε τη συνοχή και τη συνέχεια του ελληνισμού. Ή ακόμα χειρότερα, αφήσαμε ανεκμετάλλευτα τα αρχεία, τις πηγές και τα μνημεία του λόγου, δεν αποτινάξαμε από πάνω τους τη σκόνη που τα τύλιγε και αποδυθήκαμε στην κατασκευή μιας μυθοποιημένης εκδοχής της ιστορίας που υπηρέτησε εκμαυλιστικές προπαγάνδες και άνομες σκοπιμότητες. [...]