Η διδασκαλία των μαθηματικών στην Ελλάδα κατά τα τελευταία χρόνια της τουρκοκρατίας

Μετά από πολυετή ερευνητική εργασία είμαι στην ευχάριστη θέση να παρουσιάσω τα αποτελέσματα που προέκυψαν από την αξιολόγηση του περιεχομένου του κώδικα 72 της Βιβλιοθήκης της Δημητσάνας. Ο κώδικας 72 είναι ένα χειρόγραφο του 18ου αιώνα με τον τίτλο "Μαθηματάριο", και σύμφωνα με όλα τα στοιχεία που προέκυψαν από την έρευνα αποτελεί πνευματική δημιουργία του Νικηφόρου Θεοτόκη, ο οποίος τον 18ο αιώνα πρωτοεισήγαγε τα μαθηματικά στο αναλυτικό πρόγραμμα των σχολείων. Το περιεχόμενο του κώδικα 72 αφορά σε ύλη Ευκλείδειας Γεωμετρίας καθώς και αριθμητικής, η οποία διδασκόταν τον 18ο αιώνα στα ελληνικά σχολεία. Το κείμενο του χειρογράφου μετεγράφη και στη συνέχεια σχολιάστηκε μαθηματικώς από εμένα. Τα μαθηματικά σχόλια γράφηκαν με στόχο την παρουσίαση των ορισμών, θεωρημάτων, προτάσεων, λημμάτων, κ.λπ. καθώς και των αποδείξεων, με τρόπο που είναι προσιτός στο σύγχρονο μαθηματικό, και γενικότερα στον επιστήμονα ο οποίος επιθυμεί να ασχοληθεί με την ιστορία των μαθηματικών, και ιδιαίτερα με τη διδασκαλία των μαθηματικών κατά την περίοδο της τουρκοκρατίας. Τέλος γράφηκε η εισαγωγή, στην οποία αναφέρονται τα συμπεράσματα από την όλη ερευνητική μελέτη. Αυτά σχετίζονται με την ταυτότητα του συγγραφέα του κώδικα, αλλά και με ιστορική αναδρομή που γίνεται με σκοπό τη σύνδεση της εκπαιδευτικής πρακτικής στην Ελλάδα από την εποχή της Βυζαντινής Αυτοκρατορίας μέχρι τα τελευταία χρόνια της τουρκοκρατίας. Ο αναγνώστης θα έχει την ευκαιρία να διαπιστώσει ότι τα συμπεράσματα εκφράζονται όχι αβίαστα και με κάθε επιφύλαξη, καθώς θεωρώ πρωταρχικό καθήκον του ερευνητή την αντικειμενική παρουσίαση των απόψεων, ώστε να αποφεύγονται λαθεμένες εκτιμήσεις σχετικά με την σπουδαιότητα ή όχι ενός επιστημονικού έργου. Πιστεύω επίσης, ότι ένα γραπτό δημιούργημα οφείλουμε να το μελετούμε και να το εκτιμούμε κατά πρώτο λόγο σε σχέση με τις συνθήκες κάτω από τις οποίες δημιουργήθηκε, και έπειτα σαν μέσο διάδοσης του πολιτισμού. Μαρία Χάλκου Σχ. Σύμβουλος Μαθηματικών