Σπάτα. Ήθη, έθιμα, γιορτές, μουσικές και τραγούδια

Η έκδοση εστιάζει στην παρουσίαση των ευρημάτων πολυετούς επιτόπιας έρευνας στην κοινότητα των Σπάτων (Αττική), με κύριο σκοπούμενο να αναδείξει τη δυναμική του λαϊκού πολιτισμού της. Εκκινώντας από το πλούσιο εθνογραφικό υλικό που φυλάσσεται στα Αρχεία του Κέντρου Ερεύνης της Ελληνικής Λαογραφίας της Ακαδημίας Αθηνών, προσεγγίζει μεθοδικά πτυχές του καθημερινού και του εορταστικού βίου των μελών της, στη διαχρονία της, αναδεικνύοντας τους μετασχηματισμούς, τις συνέχειες και τις ασυνέχειες που σημειώνονται στο πέρασμα των χρόνων. Στο έργο, που πραγματεύεται ζητήματα της ζώσας παράδοσης και του λαϊκού πολιτισμού, συναρμόζονται σύγχρονα επιστημονικά κείμενα αφιερωμένα στην ιστορία και τις πολιτισμικές πρακτικές της κοινότητας αλλά και παλαιότερα αρχειακά, σπάνια και δυσεύρετα, λαογραφικά τεκμήρια που την αφορούν. Υπό αυτό το πρίσμα η εν λόγω πολυμεσική έκδοση συνδυάζει την παράλληλη παράθεση κειμενικών, ηχητικών και κινηματογραφικών τεκμηρίων, που καλύπτουν ένα ευρύτατο χρονικό φάσμα προκειμένου να αποδώσει με τον πληρέστερο δυνατό τρόπο τις ιδιαιτερότητες και το δυναμισμό της. Έτσι, η έκδοση που περιλαμβάνει ένα πολυσέλιδο τόμο (592 σελ., στην ελληνική και αγγλική γλώσσα) και τρεις δίσκους πυκνής εγγραφής (δύο CD και ένα DVD) διαρθρώνεται σε τέσσερεις ενότητες που συνέχουν πρωτογενείς λαογραφικές καταγραφές (χειρόγραφα, ηχογραφήσεις, φωτογραφίες και κινηματογραφήματα) με ειδικές μελέτες και σχετικά τεκμηριωτικά κείμενα. Στο κύριο σώμα τις έκδοσης περιλαμβάνονται κείμενα αφιερωμένα στην ιστορία (Α. Κουλοχέρη – Ζ. Ν. Μάργαρη), στα εθιμολογικά των κύκλων του χρόνου και της ζωής (Ζ. Ν. Μάργαρη – Μ. Μάρκου-Κουλοχέρη) και στη μουσικοχορευτική παράδοση της κοινότητας (Ζ. Ν. Μάργαρη – Χ. Σαρρής – Μ. Μάρκου Κουλοχέρη). Ιδιαίτερης ανάλυσης τυγχάνουν οι εθιμικές πρακτικές των δύο κορυφαίων, λαογραφικά, στιγμών της κοινότητας. Πρόκειται α. για τις γαμήλιες εθιμικές πρακτικές οι οποίες περιγράφονται διεξοδικά στη χειρόγραφη συλλογή του Ν. Β. Τούντα (1949) που συμπεριλαμβάνεται στον τόμο, οι οποίες, όπως διαπιστώνεται από στις νεότερες μελέτες (Ζ. Ν. Μάργαρη – Μ. Μάρκου-Κουλοχέρη) φαίνεται να παρουσιάζουν σημαντική σταθερότητα και β. για τα εθιμικά λατρευτικά δρώμενα του Πανηγυριού του Αγίου Πέτρου που μελετώνται διεξοδικά μέσα από την πραγμάτευση των ευρημάτων των επιτοπίων ερευνών του Γ. Ν. Αικατερινίδη (1971, 1986) και της Ζ. Ν. Μάργαρη (2012-2022), πρωτότυπο οπτικό εθνογραφικό υλικό των οποίων περιλαμβάνεται στο DVD που συνοδεύει την έκδοση. Η τελευταία ενότητα κειμένων του τόμου αφορά στην αναλυτική παρουσίαση των ηχογραφημάτων του έργου (CD 1 και CD 2). Σε αυτή, αφορμώντας από τις επιτελεστικές πρακτικές της κοινότητας, οι Χάρης Σαρρής, Μαρία Μάρκου-Κουλοχέρη, Ζωή Ν. Μάργαρη και Θανάσης Μωραΐτης, κατορθώνουν, βασισμένοι στα εθνογραφικά ευρήματα να «ανασυνθέσουν» το ορχηστικό περιβάλλον της κοινότητας, συμβάλλοντας στην κατανόηση των μετασχηματισμών του τοπικού -αρβανίτικου και μη- ρεπερτορίου. Συγγραφείς: Ζωή N. Μάργαρη, Μαρία Μάρκου-Κουλοχέρη, Χάρης Σαρρής, Γεώργιος Ν. Αικατερινίδης, Θανάσης Μωραΐτης, Νικόλαος Β. Τούντας, Ευάγγελος Θ. Καραμανές