Κομμουνισμός

"'Ρόιδο μας τα ’κανε αυτός ο καπιταλισμός!' σκέφτονται οι άνθρωποι. 'Πρώτα μας έκανε καλά καλά να δυστυχήσουμε, και μετά όλο χάλαγε κι από πάνω'. Και μια άλλη λέει: 'Κι εν πάση περιπτώσει, αυτόν τον καπιταλισμό τον έχουμε ήδη πάρα πολύ καιρό -κάπου διακόσια με πεντακόσια χρόνια-, ε και τέλος πάντων φτάνει πια! Ήρθε η ώρα να δοκιμάσουμε και τίποτα καινούριο. Καμιά αλλαγή πότε πότε δεν βλάπτει!'". "Χωρίς να το αντιληφθούμε, η έννοια του κομμουνισμού πολλαπλασιάστηκε. Από τον κομμουνισμό φτάσαμε στους κομμουνισμούς, οι οποίοι, πέρα από έναν πραγματικό κομμουνιστικό πλουραλισμό, υποδηλώνουν ότι η έννοια του κομμουνισμού είναι αμφιλεγόμενη, ότι συνιστά πεδίο πολιτικής αντιπαράθεσης. Όλες αυτές οι αντιφατικές έννοιες του κομμουνισμού εκφράστηκαν ή εκφράζονται από φιλελεύθερες ή αυταρχικές κομμουνίστριες, από σοσιαλίστριες, από εχθρούς του συστήματος. Έτσι ο κομμουνισμός σήμαινε ανέκαθεν πολύ περισσότερα από μόνη την άρνηση του καπιταλισμού, καθώς εμπλέκεται ευθύς εξαρχής στην κριτική στους άλλους κομμουνισμούς και τις σοσιαλιστικές ουτοπίες, στη σύγκρουση για το μέλλον".