Εθνικισμός και ετερότητα

Στρατευμένος στις ιδέες του και διανοούμενος με διακριτή δημόσια δράση, ο Στέφανος Πεσμαζόγλου υπήρξε ταυτόχρονα ερευνητής, συγγραφέας και δάσκαλος στο Πάντειο Πανεπιστήμιο επί είκοσι επτά έτη. Διεκδικώντας τη δική του ρωγμή στις επιβεβλημένες κανονικότητες, βιώνοντας ως υπαρξιακή πρόκληση την επιτάχυνση της ιστορίας από τον Μάη του ’68 και μετά, νιώθει να ζει σε μια συνεχή δίνη, ευαίσθητος δέκτης των καταιγιστικών ιστορικών εξελίξεων που ακολούθησαν. Όπως προκύπτει και από τη χειμαρρώδη, αφοπλιστικά ειλικρινή συνέντευξη που συνεισφέρει σε αυτό τον τόμο, ο Πεσμαζόγλου ακολούθησε μια πορεία συνεχών «ανακαλύψεων», αποτυπωμένη στα «νήματα» –ασυνείδητα κατά τον ίδιο– που διατρέχουν το πολυσχιδές επιστημονικό έργο και τις δημόσιες παρεμβάσεις του. Στο βιβλίο συναντώνται φίλοι και συνάδελφοί του από την Ελλάδα και το εξωτερικό, με τους οποίους διασταυρώθηκε σε διαφορετικές στιγμές αυτής της διαδρομής. Δεν πρόκειται απλώς για μια συλλογή άρθρων με διαφορετικά θέματα, αλλά για συμβολή σε ένα διεπιστημονικό πεδίο, με επίκεντρο τα εθνοτικά ζητήματα και τα προβλήματα του εθνικισμού που αποτέλεσαν σταθερές της δουλειάς του – προϊόν των δικών του εμπειριών, από τη σχολική εκπαίδευση και τις αποσιωπήσεις της μέχρι τους πολέμους στη Γιουγκοσλαβία, τις ελληνοτουρκικές σχέσεις και τα ζητήματα μειονοτήτων και μεταναστών. Τα δεκαεννέα άρθρα που συγκεντρώθηκαν εδώ οικοδομούν γέφυρες με τους τομείς που καλλιέργησε –κοινωνιολογία, κοινωνική θεωρία, πολιτική φιλοσοφία, κοινωνική και πολιτική ιστορία– και καλύπτουν μια μακρά ιστορική περίοδο από τον 19ο αιώνα μέχρι σήμερα, αναλύοντας γλωσσικά, πολιτικά και ιδεολογικά φαινόμενα και ανατέμνοντας την εξωτερική και εσωτερική πολιτική στη βραχεία και στη μακρά διάρκεια. Οι θεωρητικές πραγματείες συνυπάρχουν με τις εμπειρικές έρευνες, η τεκμηρίωση με την ανάλυση, σε ένα συλλογικό έργο που ανανεώνει τον διάλογο για τις ταυτότητες και τις ετερότητες, αξιοποιώντας τα ερευνητικά κεκτημένα των τελευταίων δεκαετιών. Συγγραφείς: Bruce Robbins, Λάμπρος Μπαλτσιώτης, Σωτήρης Βαλντέν, Σταύρος Ζουμπουλάκης, Σάββας Ε. Τσιλένης, Νίκος Κ. Αλιβιζάτος, Λίνα Βεντούρα, Λεωνίδας Εμπειρίκος, Καλλιρρόη Δαφνά, Damla Demirözü, Ευθύμιος Παπαταξιάρχης, Δημήτρης Χριστόπουλος, Δέσποινα Παπαδημητρίου, Γιώργος Φαράκλας, Γιάνης Γιανουλόπουλος, Βασιλική Γεωργιάδου, Αλέξης Ηρακλείδης, Χρήστος Ηλιάδης