Kutlug Ataman

Ο Κουτλούγκ Αταμάν αποτελεί μια ξεχωριστή περίπτωση ανεξάρτητου κινηματογραφιστή που συνδυάζει τον κινηματογράφο με τις εικαστικές τέχνες. Το έργο του δεν περιορίζεται μόνο στις κινηματογραφικές του ταινίες, αλλά επεκτείνεται και σε εγκαταστάσεις βίντεο με την κάμερά του να λειτουργεί ως μέσο διερεύνησης της σχέσης μεταξύ πραγματικότητας και μυθοπλασίας. Αν και ο Αταμάν εναλλάσσει αυτά τα δύο μέσα έκφρασης, καθένα από αυτά διατηρεί την αυτονομία του ενώ και τα δύο στηρίζονται στη δύναμη της κινηματογραφικής αφήγησης και επικεντρώνονται σε χαρακτήρες που ζουν στο περιθώριο της παραδοσιακής τουρκικής κοινωνίας. Η εικαστική δεξιοτεχνία και προδιάθεση του σκηνοθέτη αναδεικνύονται σε όλη τους τη μεγαλοπρέπεια στην πρώτη του ταινία μεγάλου μήκους, "Η ιστορία του φιδιού" (1993), έργο με πολλαπλές αναγνώσεις που συνδυάζει την ποίηση με το ρεαλισμό προκειμένου να αποδώσει μια ατμόσφαιρα μυστικισμού και ίντριγκας και συνάμα να ασκήσει κριτική στη σύγχρονη τουρκική κοινωνία. Στη δεύτερη ταινία του, "Η Λόλα και ο Μπιλιντικίντ" (1998), το ενδιαφέρον του θα επικεντρωθεί στην αναζήτηση της προσωπικής αλλά και της εθνικής ταυτότητας, θίγοντας -μέσα από τη σύγκρουση της σύγχρονης κοινωνικής πραγματικότητας με την παραδοσιακή τουρκική κουλτούρα-, ζητήματα όπως ο ρατσισμός, η σεξουαλικότητα, η ομοφυλοφοβία, το φύλο, η αποξένωση, η πολιτισμική καταπίεση. Τοποθετώντας τη δράση της ιστορίας στη συνοικία Kreuzberg του Βερολίνου, ο σκηνοθέτης δεν καταφέρνει μόνο να προσδώσει στην ταινία μια αίσθηση ντοκιμαντέρ, αλλά επίσης να μετατρέψει την πόλη σ' έναν από τους βασικούς συντελεστές της, ενσωματώνοντας οργανικά την ατμόσφαιρα και την ιστορική της ιδιαιτερότητα στην ιστορία που αφηγείται. Στα "Δύο κορίτσια" (2005), η πόλη, αυτή τη φορά η Κωνσταντινούπολη, θα λειτουργήσει ξανά καταλυτικά στη δομή της ταινίας, αντανακλώντας στον ψυχισμό των πρωταγωνιστριών της δύο διαφορετικές όψεις της Πόλης, του Ετιλέρ στο κέντρο και ενός φτωχικού προαστίου. Εδώ ο Αταμάν, συνδυάζοντας την ευαισθησία του ντοκιμενταρίστα και του εικαστικού καλλιτέχνη, θα καταγράψει τη μετάβαση από την εφηβεία στην ενηλικίωση μέσα από τη συνάντηση και την αναπόφευκτη σύγκρουση των διαφορετικών κόσμων της Χαντάν και της Μπεχιγιέ. Οι ήρωες του Αταμάν αντιδρούν στους παραδοσιακούς ρόλους και αναζητούν έναν τρόπο να επιβιώσουν σε μια κοινωνία που στηρίζεται σε καταπιεστικούς κανόνες και στερεότυπα. Οι ταινίες του συνιστούν μια διερεύνηση της σύγχρονης τουρκικής πραγματικότητας και προσδίδουν στα θέματα της ταυτότητας, της περιθωριοποίησης και του φύλου μια έντονη πολιτική χροιά, αντανακλώντας μια κοινωνία σε μετάβαση. Η επιλογή του διακεκριμένου τούρκου σκηνοθέτη και εικαστικού καλλιτέχνη εντάσσεται στην προσπάθεια του τμήματος "Ματιές στα Βαλκάνια" να αναδείξει τις νέες δυναμικές που αναπτύσσονται στον βαλκανικό κινηματογράφο, προσφέροντας στο κοινό της Θεσσαλονίκης μια διαφορετική όψη του σύγχρονου τουρκικού κινηματογράφου. (από τον πρόλογο του υπεύθυνου του προγράμματος Δημήτρη Κερκινού)