Το βιβλίο του Ηρακλείδη και η καταδίκη του Νεστορίου

Στις αρχές του 19ου αιώνα ανακαλύφθηκε σε συριακή μετάφραση χειρόγραφο αγνώστου συγγραφέα υπό το ψευδώνυμο Ηρακλείδης, που αποδόθηκε στον καθαιρεθέντα από την Γ΄Οικουμενική Σύνοδο (431) Πατριάρχη Κωνσταντινουπόλεως Νεστόριο. Ο Ηρακλείδης υποστηρίζει ότι η κατηγορία κατά του Νεστορίου για αίρεση ήταν άδικη και ότι η καταδίκη του υπήρξε αποτέλεσμα κακοδικίας. Στην παρούσα μελέτη συνεξετάζονται τα επίμαχα αποσπάσματα του βιβλίου του Ηρακλείδη με το λοιπό πηγαίο νομοκανονικό υλικό, το οποίο, ως επί το πλείστον, αποτέλεσε την επίσημη δικογραφία της αυτοκρατορικής δίκης που επικύρωσε την καθαίρεση του Νεστορίου. Σημαντικό στοιχείο της έρευνας αναδείχθηκε η αναφορά του κρατικού αξιωματούχου κόμη Ειρηναίου προς τους Ανατολικούς Επισκόπους για την έκβαση της υποθέσεως. Περιέχει σε συνοπτική και επιγραμματική μορφή τα υπέρ του Νεστορίου απολογητικά επιχειρήματα που αναπτύσσονται στο βιβλίο του Ηρακλείδη. Η πιθανολόγηση μας ότι ο κόμης Ειρηναίος, μετέπειτα επίσκοπος Τύρου, συνήγορος του Νεστορίου στην αυτοκρατορική δίκη, είναι ο Ηρακλείδης επιβεβαιώθηκε από στοιχεία της έρευνας, πλήρους κατά την άποψη μας αποδεικτικής δυνάμεως. Η παρούσα μελέτη ερευνά σε βάθος και τεκμηριώνει την ουσιαστική και τυπική νομιμότητα της καταδίκης του Νεστορίου. Φωτίζει ορισμένες πτυχές της διαδικασίας απονομής εκκλησιαστικής δικαιοσύνης της εποχής. Ανατρέπει την άποψη ότι η πατρότητα του βιβλίου του Ηρακλείδη ανήκει στον Νεστόριο. Αποδεικνύει ότι ο Νεστόριος είχε μία δίκαιη δίκη.