Νίκος Καζαντζάκης, Ταξιδεύοντας με φως και με σκοτάδι

Ο Νίκος Καζαντζάκης ήταν ένας μεγάλος ταξιδευτής. Αν το κάθε ταξίδι του είχε ένα συγκεκριμένο σκοπό, τα ταξίδια του στο σύνολο τους δίνουν την εικόνα μιας αέναης περιπλάνησης. Ο Καζαντζάκης δέθηκε με τους ανθρώπους πολύ περισσότερο απ' ότι με τους τόπους, όπως μαρτυρεί η αλληλογραφία του. Αλλά, από κάθε τόπο που επισκέπτεται, κρατάει στο μυαλό του το νήμα της επαφής, τον σύνδεσμο που θα πυροδοτήσει κάποτε τη συγγραφική του εργασία ή θα μπολιάσει το συγγραφικό του έργο. Ο Νίκος Καζαντζάκης ήταν ένας πολίτης του κόσμου, σε δεκαετίες μεγάλων παγκόσμιων συγκλονισμών. Αναγκαστικά, μπροστά σε ένα ευρύ, πολύμορφο και ρευστό πεδίο, η όραση γίνεται επιλεκτική. Ο Καζαντζάκης υπήρξε ένας διανοούμενος χαρακτηριστικά εκλεκτικιστής. Ήταν, όμως, και αρκετά αποτελεσματικός βολονταριστής. Τόσο ώστε, ακόμα και σήμερα, έχει ενδιαφέρον να δούμε τον κόσμο του πρώτου μισού του 20ού αιώνα μέσα από τα μάτια του. (Αντί προλόγου, Αλέξης Καλοκαιρινός)