Ο μανδραγόρας

Ίσως ένα από τα καλύτερα έργα του Μακιαβέλλι (1469-1527), ο "Μανδραγόρας" είναι μια κωμωδία που μας επιτρέπει να γνωρίσουμε σε βάθος τον κόσμο του δημιουργού της. Το έργο εκτυλίσσεται μέσα σε ένα 24ωρο. Είναι η ιστορία του Καλλίμαχου, ενός τριαντάρη Φλωρεντινού, που όμως ζει στο Παρίσι τα τελευταία είκοσι χρόνια. Εκεί, στο Παρίσι, ακούει μια μέρα έναν συμπατριώτη του να εγκωμιάζει τη σπάνια ομορφιά κάποιας Λουκρητίας. Οι περιγραφές τον αναστατώνουν και τον κάνουν να επιστρέψει για χάρη της στη γενέτειρά του, όπου, βλέποντας με τα μάτια του την κοπέλα, αποφασίζει να την κάνει δική του πάση θυσία. Τα πράγματα δεν είναι όμως διόλου απλά. Η ωραία και μυαλωμένη Λουκρητία είναι παντρεμένη, "αμέμπτου ηθικής", και επιπλέον δεν έχει κοινωνική ζωή. Ο Καλλίμαχος εξασφαλίζει τη βοήθεια του παράσιτου Λιγούριου, που είναι άσσος στις μηχανορραφίες και που έχει κοινωνικά πάρε δώσε με το σύζυγο της Λουκρητίας, τον Νικία. Αυτός θα καταστρώσει το σχέδιο που θα σπρώξει τη γυναίκα στην αγκαλιά του Καλλίμαχου. Το αντρόγυνο δεν έχει αποκτήσει παιδιά, και ο μεσόκοπος Νικίας το φέρει βαρέως και πιστεύει πως η γυναίκα του είναι στείρα. Ο Καλλίμαχος, παριστάνοντας έναν σπουδαίο γιατρό "εκ Παρισίων", θα του προτείνει για τη Λουκρητία ένα θαυματουργό ελιξήριο από μανδραγόρα, που θα τη γιατρέψει μέσα σε μια νύχτα από την υποτιθέμενη στειρότητά της. Το μόνο πρόβλημα, προειδοποιεί τον Νικία, είναι πως ο πρώτος άντρας που θα κοιμηθεί μαζί της θα πεθάνει μέσα σε μαι βδομάδα. [...] Πολλοί μελετητές αρνούνται ότι ο "Μανδραγόρας" είναι αλληγορία. Μοιάζει ωστόσο σαφές ότι το έργο αυτό αποτελεί, αν μη τι άλλο, ένα κωμικό αντίστοιχο του "Ηγεμόνα". Και τα δύο έργα δίνουν πρακτικές συμβουλές σ' εκείνον που επιδιώκει την ευτυχία, ακόμη και εις βάρος των άλλων. Ο Καλλίμαχος είναι με πολλούς τρόπους, ο ηγεμόνας του Μακιαβέλλι. [...] (από το κείμενο της Melissa Holman, "Ο 'Μανδραγόρας' και ο κόσμος του", δημοσιευμένο στο www.emachiavelli.com)