Βιογραφικές προσεγγίσεις στη διδασκαλία της ιστορίας

Η δράση των ανθρώπων, ατομική και συλλογική, πρωτοβουλιακή και διατεταγμένη, σε παροντικό ή παρελθοντικό χρόνο, απασχολεί ήδη από την αρχαιότητα την επιστήμη. Για τη μελέτη της χρειαζόμαστε δείγματα, τεκμήρια από την καθημερινότητα. Αν για την παροντική καθημερινότητα τα τεκμήρια είναι σε πολλές περιπτώσεις διαθέσιμα, δεν συμβαίνει το ίδιο για τη δράση στο παρελθόν. Εκεί, συχνά μέσα από ατελή, αποσπασματικά και δυσεύρετα θραύσματα δράσης ο μελετητής επιχειρεί να ανασυγκροτήσει έναν κόσμο που δεν υπάρχει πια, να ανασυνθέσει, και έτσι να κατανοήσει, φαινόμενα που έχουν παρέλθει. Όταν η γνώση και η κατανόηση του παρελθόντος, όμως, αποτελεί μορφωτικό στόχο που μια κοινωνία θεσπίζει μέσω της εκπαίδευσης για τη νέα γενιά, η Παιδαγωγική καλείται να βρει τρόπους ξενάγησης του μαθητή στον κόσμο της ιστορίας, τέτοιους που και την πραγματικότητα του παρελθόντος θα σέβονται, αλλά και τη χαρά του μαθητή να το γνωρίσει δεν θα ακυρώνουν. Τα θραύσματα δράσης των καθημερινών ανθρώπων από το παρελθόν ως μνήμες είναι ένας αποτελεσματικός τρόπος να συνδέσει κανείς τον μαθητή με την ιστορία. Το σχολείο μέχρι τώρα κάνει ακριβώς το αντίθετο: διδάσκει ιστορία μέσω της παρουσίασης του κόσμου από τη σκοπιά των "ηγεσιών". Δεν υπάρχει καμιά αμφιβολία ότι η δράση των ελίτ πρέπει επίσης να αποτελεί αντικείμενο της διδασκαλίας της Ιστορίας, αλλά δεν μπορεί να ξεκινά κανείς από εκεί. Η βιογραφική αφήγηση ενός απλού αγωνιστή της εθνικής αντίστασης στην Ήπειρο, του Σωτήρη Ράτσικα, οι εμπειρίες του με τα όργανα του γερμανικού κράτους την περίοδο της κατοχής, αλλά και με την άλλη Γερμανία όπου μεταφέρεται ως όμηρος για καταναγκαστική εργασία, δίνουν στον αναγνώστη μια μοναδική ευκαιρία να κατανοήσει και να βιώσει όψεις της ιστορικής πραγματικότητας της εποχής.