Το κολλυβάδικο κίνημα

Στις ιστορικές σελίδες σημειώνονται περίοδοι... όπου το φρόνημα του λαού δέχεται την επίδραση και την ανανεωτική ορμή της ασκητικής ζωής. Μια τέτοια λαμπρή σελίδα στην ιστορία του νέου ελληνισμού αποτελεί και το κίνημα των Κολλυβάδων. Σε μια περίοδο δουλικού γνόφου και προπάντων με τον κίνδυνο της μουσειοποιημένης πνευματικότητας intra muros οι Κολλυβάδες πατέρες γίνονται χάριτι Θεού οι πνευματικοί στυλοβάτες ενός γένους που αλλιώς ήταν καταδικασμένο σε πλήρη αφανισμό δι' αφομοιώσεως με τον βάρβαρο επιδρομέα. Ανέτρεξαν στις πηγές της πίστεως, φανέρωσαν την αξία και τον ουσιώδη ρόλο της λαϊκής ευσέβειας, επανέφεραν στο πνευματικό προσκήνιο το βίωμα, τόνισαν τη σπουδαιότητα της λατρευτικής ζωής, "έπαθον τα θεία" και κατόπιν κατέθεσαν τις εμπειρίες τους ως θεόπνευστη παρακαταθήκη...