Θεατρικός λόγος

Εάν ολόκληρος ο κόσμος είναι ένα θέατρο, μέσα στο οποίο κυριαρχεί αενάως ο άτεγκτος νόμος της γένεσης και της φθοράς, τότε σκηνοθέτης του κόσμου είναι το αείζωον πυρ, είναι η ζωή και η φύση˙ είναι η αβάσταχτη θλίψη και η άφατη χαρά της ζωής. Αυτά τα δύο ριζώματα της ζωής μας, διαρκώς και κατά περίσταση εναλλάσσονται ως πρόσωπά της καθημερινότητας. Αυτά οι Έλληνες, που δημιούργησαν το θέατρο ως συνισταμένη και συλλειτουργία όλων των Καλών Τεχνών, τα εξέφρασαν με τα προσωπεία της τραγωδίας και της κωμωδίας. Ο σφυγμός της ζωής ως εγκόσμιος σκηνοθέτης - άλλοτε με θρήνους, οιμωγές και ολολυγμούς και άλλοτε με παιάνες, διθυράμβους και θειαστικές ωδές- διαπερνάει το είναι κάθε ζωντανού όντος και όχι μόνον του ανθρώπου. Και δεν είναι λίγοι εκείνοι που δεν ενδιαφέρθηκαν για το Τραγικό, αλλά μίλησαν για έναν οικουμενικό παντραγισμό. Σύμφωνα με την ιδεολογία του παντραγισμού η ζωή υπόκειται σε μια μη θεϊκή δύναμη. Τότε θα ήταν δυνατόν να γίνεται λόγος για την τραγικότητα όλων των όντων. Αλλά μόνον για τον άνθρωπο, που αγωνίζεται να βρει τη δική του αλήθεια μέσα στον εγκόσμιο προσανατολισμό του, μπορεί να γίνεται λόγος για το τραγικό. Σ’ αυτόν τον αγώνα το δυνατό και ανειρήνευτο πνεύμα δεν αποκλείει την ύπαρξη θεϊκής δυνάμεως, αλλά απόκειται σε κάθε άνθρωπο να αγωνιστεί με τις δικές του δυνάμεις να φτάσει στην αλήθεια˙ αποκρούει κάθε παρέμβαση της αποκαλύψεως. Αυτό το πνεύμα ζητεί να βοηθείται από τη Φιλοσοφία και την Τέχνη, η οποία ενισχύει το στοχασμό του και τον ενθαρρύνει να αναζητεί όλο και βαθύτερα τη γνώση της αλήθειας. Τότε η Λογοτεχνία και το Θέατρο προσκαλούνται να φωτίσουν το δρόμο του στοχασμού του.