Η μέθοδος

Με τον ανά χείρας τόμο της "Μεθόδου" κλείνει το μεγάλο έργο του Εντγκάρ Μορέν που μεταφράστηκε και επανεκδόθηκε σε πολλές χώρες. Αυτό το έργο ανέδειξε την πολυπλοκότητα σε ένα προς πραγμάτευση και αποσαφήνιση θεμελιακό πρόβλημα. Στη συνέχεια διαδόθηκε ευρύτατα και πυροδότησε ένα κίνημα για τη "μεταρρύθμιση της σκέψης". Σε τούτο τον έκτο τόμο, που πραγματεύεται ένα αντικείμενο πιο συγκεκριμένο και είναι ίσως πιο βατός από τους προηγούμενους, ο συγγραφέας ξεκινάει από τη σημερινή, καθαρά Δυτική, κρίση της ηθικής και επανέρχεται σε αυτήν έπειτα από μια ανθρωπολογική και συνάμα ιστορική και φιλοσοφική εξέταση. Βεβαίως, το καθήκον δεν μπορεί να απορρέει από μια γνώση, αλλά έχει ανάγκη από γνώση. Η ηθική συνείδηση δεν μπορεί να απορρέει από την επίγνωση, αλλά την έχει ανάγκη, δηλαδή έχει ανάγκη από νόηση και στοχασμό. Πράγματι, η καλή πρόθεση μπορεί να οδηγήσει σε κακές πράξεις και η ηθική βούληση μπορεί να έχει ανήθικες συνέπειες. Εξ ου η ορθότητα της διδαχής του Pascal: "Να πασχίζουμε να στοχαζόμαστε σωστά". Συχνά, δεν είναι απλό ούτε προφανές να πράξουμε το καθήκον μας. Το εγχείρημα είναι μάλλον παρακινδυνευμένο και η έκβασή του απρόβλεπτη: και γι' αυτό η ηθική είναι πολύπλοκη. Τοποθετούμενος πέραν της ηθικολογίας και πέραν του μηδενισμού, ο συγγραφέας δεν ενδίδει στον κλασικό πειρασμό να θεμελιώσει την ηθική: επιδιώκει να εντοπίσει και να αναζωογονήσει τις πηγές της μέσα στη ζωή, στην κοινωνία, στο άτομο, αφού ο άνθρωπος είναι ταυτόχρονα άτομο/κοινωνία/είδος. Πραγματεύεται τα μόνιμα αλλά διαρκώς οξυνόμενα προβλήματα της σχέσης ανάμεσα στην ηθική και την πολιτική, καθώς και ανάμεσα στην επιστήμη και την ηθική.