Περιηγήσεις στη βόρεια Ελλάδα

«...Παρόλο που οι Τέσσερις Περιηγήσεις στη Βόρεια Ελλάδα, είναι το θέμα αυτών των τόμων, δεν διαδέχονται η μία την άλλη με απόλυτη χρονική συνέπεια. Αν και το καθημερινό χρονικό του περιηγητή δεν είναι πάντα αφηγηματικό για τον αναγνώστη, είναι ωστόσο, ή θα έπρεπε να είναι, πιο αξιόπιστο από κάθε άλλο. Αυτό το σχήμα, λοιπόν, έχει ακολουθηθεί και σ’ αυτούς τους τόμους, παρόλο που το χρονικό διάστημα που μεσολάβησε από τότε που έλαβαν χώρα αυτά τα ταξίδια μέχρι την έκδοσή τους δικαιώνει την παράλειψη κάποιων παρατηρήσεων που θα φαίνονταν τώρα ασήμαντες και που μετά βίας θα το εμπλούτιζαν με περισσότερο ενδιαφέρον, όπως το υπάρχον υλικό, αντί για ένα χρονικό ιστορικής βάσης που σκοπό έχει να δώσει ένα δείγμα των εθίμων και της γλώσσας, που δεν έχουν αλλοιωθεί ακόμη σχεδόν καθόλου από τη νέα πολιτική κατάσταση σ’ ένα τμήμα της Ελλάδας. Στα ενδότερα της χώρας, το Ημερολόγιο θα διαχωρίζει σαφώς τα τμήματα που εξέτασα εγώ από εκείνα των οποίων τα ελαττώματα λόγω της απόστασης ή των αποσπασματικών παρατηρήσεων μπορούν να αναπληρωθούν μόνο με προφορικές πληροφορίες όσο είναι δυνατόν να συγκεντρωθούν από έναν άξεστο και αμόρφωτο λαό. Δεν χρειάζεται καν να προσθέσω ότι σ’ αυτά τα μέρη ο χάρτης μπορεί να θεωρηθεί σαν μια αρχική προσέγγιση. Πολλά περιστατικά δίχως δημόσιο ενδιαφέρον έχουν καθυστερήσει την έκδοση αυτών των τόμων πολύ παραπάνω απ’ όσο θα ήθελα. Η καθυστέρηση όμως αυτή μου παρείχε τον απαιτούμενο χρόνο να σημειώσω στον χάρτη τη συνοριογραμμή, η οποία, προς το παρόν, συνιστά τα ηπειρωτικά σύνορα της απελευθερωμένης Ελλάδας...»