Περί της επαναστάσεως των λεγομένων ελλήνων

Το εθνικό επαναστατικό αφήγημα, που προσδίδει θετικό περιεχόμενο στην μετάβαση από την Οθωμανική αυτοκρατορία στο ελληνικό κράτος και σκιαγραφεί ένα εδραίο, ομοιογενές και σταθερά προσανατολισμένο προς την Ανεξαρτησία υποκείμενο της Επανάστασης, δεν αμφισβητήθηκε ποτέ στην ουσία του. Και τούτο, παρά το γεγονός ότι οι προσανατολισμοί των επαναστατών δεν είχαν εν τέλει την ευκρίνεια που διατείνονται οι ίδιοι εκ των υστέρων, ενώ το ίδιο το υποκείμενο της Επανάστασης κάθε άλλο παρά ομοιογενές υπήρξε από τις απαρχές έως το τέλος του Αγώνα. Η γενική και καθ' όλα θετική εικόνα για το Εικοσιένα και το ανεξάρτητο ελληνικό κράτος, που διαπερνά το σύνολο των Ιστορικών και των Απομνημονευμάτων του Αγώνα, δοκιμάζεται σε ένα αφήγημα που συντάχθηκε το 1836 από τον ιερομόναχο Γεράσιμο Παπαδόπουλο και τιτλοφορείται "Απόδειξις ότι ο Θεός διώρισε τας εξουσίας εις το ανθρώπινον γένος, και δια τούτο ου μόνον δεν πρέπει να ποιώσιν επαναστάσεις κατά των εξουσιών οι υπήκοοι, αλλά και να έχωσι πάσαν υποταγήν". Η ανάλυση στοχεύει στην ερμηνεία των αντιλήψεων και της δράσης του Γεράσιμου, εστιάζοντας πρωτίστως στην κρίσιμη αμφιθυμία της δικής του παρουσίας, ταυτοτικής και κοινωνικής, στο μεταίχμιο της μετάβασης από τη μακρά παράδοση της οθωμανικής πραγματικότητας στον "άγνωστο" κόσμο που ανοίγεται με την εδραίωση του εθνικού κινήματος. Επιδίωξη της προσέγγισης που αναπτύσσεται εδώ είναι να αναδειχτούν τα διακυβεύματα αλλά και τα διλήμματα που κλήθηκε να αντιμετωπίσει ένας άνθρωπος με την ιδιαιτερότητα του Γεράσιμου, ο οποίος, ενώ προερχόταν από τις βεβαιότητες του παραδοσιακού κόσμου, υποχρεώθηκε να διαχειριστεί το αβέβαιο και ανοιχτό σε εξελίξεις "φάσμα της νεοτερικότητας": την Επανάσταση και την απόσχιση από την οθωμανική τάξη, τις αλλαγές στην καθημερινότητα αλλά και τις καινοφανείς, πολιτικές πραγματικότητες, τους επαναπροσδιορισμούς των σχέσεων του ρωμαίικου γένους και του ελληνικού έθνους πλέον με τις πολιτικές και θρησκευτικές ετερότητες, τη μετάβαση στον αιώνα των εθνών.