Ισότητα και εκπαίδευση: το δικαίωμα ίσης πρόσβασης στην τριτοβάθμια εκπαίδευση

Αντικείμενο της παρούσας μελέτης είναι η θεωρητική επεξεργασία και η πρακτική εφαρμογή της αρχής της ισότητας κατά την εισαγωγή σε σχολές και τμήματα της τριτοβάθμιας εκπαίδευσης. Στο πρώτο μέρος επιχειρείται μία θεωρητική προσέγγιση της αρχής της ισότητας και του δικαιώματος στην εκπαίδευση (ιστορική αναδρομή, κατοχύρωση, νομική φύση, φορείς, αποδέκτες, περιεχόμενο, αποκλίσεις), με αναφορά και σε διατάξεις νόμου ή σε δικαστικές αποφάσεις όταν αυτό κρίνεται αναγκαίο. Στο δεύτερο μέρος γίνεται κριτική παράθεση διατάξεων του ισχύοντος νομοθετικού καθεστώτος σχετικά με την εισαγωγή στην τριτοβάθμια εκπαίδευση καθώς και των σημαντικότερων δικαστικών αποφάσεων με τις οποίες κρίθηκε, κατά περίπτωση, η συμφωνία διατάξεων του ισχύοντος ή προϊσχύσαντος νομοθετικού καθεστώτος προς την συνταγματική αρχή της ισότητας. Η παράλληλη εφαρμογή διαφορετικών τρόπων πρόσβασης στην τριτοβάθμια εκπαίδευση ανάλογα με την κατηγορία στην οποία ανήκει κάθε υποψήφιος δημιουργεί ζητήματα ερμηνείας και εφαρμογής της αρχή της ισότητας, ενόψει και του περι-ορισμένου αριθμού των εισακτέων (numerus clausus). Συγκεκριμένα, εκτός από τους υποψηφίους της γενικής κατηγορίας (απλοί κάτοχοι απολυτηρίου λυκείου), υπάρχουν και ειδικές κατηγορίες υποψηφίων (Έλληνες εξωτερικού, ομογενείς, αλλοδαποί, άτομα με ανίατες νόσους ή ειδικές ανάγκες, μουσουλμάνοι Δυτικής Θράκης, διακριθέντες αθλητές), οι οποίοι εισάγονται στην τριτοβάθμια εκπαίδευση με ειδικό τρόπο, σε συγκεκριμένο ποσοστό και καθ’ υπέρβαση του αριθμού των εισακτέων της γενικής κατηγορίας, όπως άλλωστε συμβαίνει και με την εισαγωγή σε σχολές και τμήματα της τριτοβάθμιας εκπαίδευσης υποψηφίων που φοιτούν ήδη σε άλλες σχολές ή τμήματα (μετεγγραφές) ή έχουν αποφοιτήσει από άλλες σχολές ή τμήματα (κατατάξεις). Ζητήματα ισότητας δημιουργούνται μάλιστα όχι μόνο μεταξύ υποψηφίων της γενικής κατηγορίας και ειδικών κατηγοριών αλλά και μεταξύ υποψηφίων της ίδιας (της γενικής ή μίας ειδικής) κατηγορίας.