Η ανακήρυξις του αυτοκέφαλου της εν Ελλάδι Εκκλησίας (1850) και η θέσις των Μητροπόλεων των "Νέων Χωρών" (1928)

Η ανάγκη πληρεστέρας γνώσεως και κατανοήσεως των αφορώντων εις την εν έτει 1850 ανακήρυξιν του αυτοκεφάλου της εν Ελλάδι Εκκλησίας υπό του Οικουμενικού Πατριαρχείου ωδήγησεν ημάς εις την εκ νέου έκδοσιν ουχί μόνον του Συνοδικού Τόμου, αλλά και των Πρακτικών της Αγίας και Μεγάλης Συνόδου της συγκροτηθείσης εν Κωνσταντινουπόλει επί πατριάρχου Ανθίμου Δ΄ του Βυζαντίου κατά μήνα Ιούνιον του 1850 (16-29 Ιουνίου). Εκ των Πρακτικών κυρίως της Συνόδου ταύτης, εις ην παρέστησαν 5 πρώην πατριάρχαι Κωνσταντινουπόλεως και ο Ιεροσολύμων Κύριλλος (πλην των μελών της Συνόδου), καταδεικνύεται η σημασία του γεγονότος της υπό όρους κανονικής ανακηρύξεως του αυτοκέφαλου της Ελλαδικής Εκκλησίας και της αποκαταστάσεως των κανονικών σχέσεων αυτής προς το Οικουμενικόν Πατριαρχείον. Μετά των προμνημονευθέντων Πρακτικών της Πατριαρχικής Συνόδου του 1850 εθεωρήσαμεν σκόπιμον να περιλάβωμεν και την Πατριαρχικήν Συνοδικήν Πράξιν της δ΄ Σεπτεμβρίου του έτους 1928, αφορώσαν εις την διοίκησιν των Ιερών Μητροπόλεων των λεγομένων "Νέων Χωρών". Τα κείμενα ταύτα απετέλεσαν το κύριον αντικείμενον της υφ' ημών εν τω Α΄ Μέρει της μετά χείρας εργασίας ασκηθείσης κριτικής ιστορικοκανονικής αναθεωρήσεως, επί τη βάσει και της δημιουργηθείσης συγχρόνου προβληματολογίας ως προς τας σχέσεις της Αυτοκέφαλου Εκκλησίας της Ελλάδος μετά του Οικουμενικού Πατριαρχείου. Εν τέλει παρατίθεται ο Νόμος 3615 της 10ης Ιουλίου 1928 "περί εκκλησιαστικής διοικήσεως των εν ταις Νέαις Χώραις της Ελλάδος Μητροπόλεων του Οικουμενικού Πατριαρχείου". Η παρούσα εργασία εντάσσεται εις την από του έτους 1970 εγκαινιασθείσαν σειράν "Έρευναι περί την Ιστορίαν της Αυτοκεφάλου Εκκλησίας της Ελλάδος". Εν τω προλόγω της πρώτης μελέτης της σειράς ταύτης "Η εν Ελλάδι Εκκλησία κατά την επαναστατικήν και την μέχρι της αφίξεως του Όθωνος μεταβατικήν εποχήν (1821-1833", σ. 7-8, εγένετο λόγος περί της σημασίας και του επιδιωκόμενου σκοπού της υφ' ημών αναληφθείσης προσπαθείας. [...] (από τον πρόλογο του βιβλίου)