Ντουέντε

Το κείμενο για το "ντουέντε" (duende) προέρχεται από την διάλεξη που έδωσε ο Λόρκα τον Οκτώβριο του 1934 στο Μπουένος Άιρες, κατά την διάρκεια της περιοδείας που έκανε τότε στην Λατινική Αμερική. Το κείμενο περιλαμβάνεται στα άπαντα του Λόρκα, που εκδόθηκαν μετά τον θάνατό του. Ο ποιητής δεν το είδε ποτέ δημοσιευμένο. Το ντουέντε είναι μια από κείνες τις λέξεις που φέρνουν αμηχανία σε λεξικογράφους, φιλοσόφους και προπαντός μεταφραστές, γιατί είναι δύσκολο όχι μόνον να μεταφραστούν, άλλα και να οριστούν μέσα στα πλαίσια της δικής τους γλώσσας. Είναι από τα δημιουργήματα της ιδιαίτερης εκείνης ματιάς και πρόσληψης του κόσμου που κάθε λαός αποτυπώνει στη γλώσσα του, που αποτελεί άλλωστε και την αποκρυσταλλωμένη συνείδηση και σκέψη του πολιτισμού του. Γι' αυτό άφησα το "ντουέντε" αμετάφραστο. Όλες οι γλώσσες έχουν παρόμοιες λέξεις· ας αναλογιστεί κανείς μερικές ελληνικές, όπως μεράκι, φιλότιμο, λεβεντιά... Οι λέξεις έχουν πρωτίστως χρήσεις, όχι έννοιες. Το κείμενο αυτό δεν είναι αυστηρή αισθητική πραγματεία. Είναι μάλλον ένα από στήθους ενθουσιαστικό δοκίμιο για την καλλιτεχνική δημιουργία, για την δημιουργία εν γένει, για τον ενθουσιασμό εν γένει, που παραπέμπει στην αρχική ετυμολογία της λέξης (εν + θεός + ουσία). Μια απόπειρα για ψηλάφιση στα λιγότερο συνειδητά επίπεδα της ανθρώπινης δημιουργικότητας, όπου αποκαλύπτεται η βαθύτερη σχέση πνεύματος και φύσης. [...] (από τα προλεγόμενα του Γιώργου Γεωργούση)