Αληθινή ιστορία

Το φιλοσοφικό αφήγημα του Μοντεσκιέ Αληθινή Ιστορία και το ανατολίτικο παραμύθι του Αρσάκης και Ισμήνη αποτελούν την έκδοση αυτή. Αν και εγράφησαν αρκετά αργότερα από τις Περσικές επιστολές, τόσο η Αληθινή Ιστορία όσο και το Αρσάκης και Ισμήνη εγγράφονται στο ύφος και στο πνεύμα των Περσικών επιστολών. Ο εξωτισμός, ο αισθησιασμός, το στοιχείο της παραβολής, η πνευματώδης κριτική των ανθρώπινων συνηθειών είναι εμφανής στα δύο αφηγήματα και παραπέμπουν σαφέστατα στο έργο που έκανε το συγγραφέα τους διάσημο. Και τα δύο αφηγήματα μοιάζουν σαν ένα παιχνίδι του συγγραφέα, μια προσπάθεια να λάμψει στα παρισινά σαλόνια όπου σύχναζε, να διασκεδάσει τους συνδαιτυμόνες του. Ξεπερνούν όμως κατά πολύ αυτόν το στόχο, τόσο ως προς το ύφος τους, το οποίο χαρακτηρίζεται από μοναδική ακρίβεια και πυκνότητα, όσο και ως προς το περιεχόμενό τους, που μας θυμίζει διαρκώς τη φιλοσοφική και ηθικολογική πλευρά του Μοντεσκιέ. Ο σημερινός αναγνώστης θα βρει ίσως την Αληθινή ιστορία πιο "σύγχρονη" και διασκεδαστική από το Αρσάκης και Ισμήνη· και αν όμως οι ηθικολογικές επιταγές περί της καλής βασιλείας ακούγονται κάπως ξεπερασμένες και η ιστορία των δύο νέων μάλλον αφελής, ο αισθησιασμός που χαρακτηρίζει το αφήγημα και η εξαιρετική σκηνή όπου ο Αρσάκης είναι έτοιμος να απατήσει την Ισμήνη με την ίδια κάνουν απολαυστική την ανάγνωση αυτού του ρομαντικού παραμυθιού.