Το Βυζάντιο μετά το έθνος

Όταν ο Nikolae Iorga στη δεκαετία του 1930 επέλεγε να προτείνει το ερμηνευτικό σχήμα του Βυζαντίου μετά το Βυζάντιο, σχήμα τόσο αγαπητό και στη νεοελληνική ιστοριογραφία, στην πραγματικότητα διόρθωνε κάποια προβληματικά σημεία του ρουμανικού εθνικού παρελθόντος σε σχέση με τους Σλάβους. Η θέση όμως για τη συνέχεια μεταξύ Βυζαντινής και Οθωμανικής αυτοκρατορίας, γιατί αυτό συνεπάγεται το "Βυζάντιο μετά το Βυζάντιο", αποτέλεσε τη βάση για να διατυπωθούν αποκλίνουσες αφηγήσεις σε πολλές βαλκανικές ιστοριογραφίες ήδη κατά τη διάρκεια του 19ου αιώνα - αποκλίνουσες συγκριτικά με το σχήμα συνέχειας που είχαν διαμορφώσει, με πολύ κόπο είναι αλήθεια, οι κύριοι εκπρόσωποι του εκάστοτε εθνικού ιστοριογραφικού κανόνα. Είναι ιδιαίτερα ενδιαφέρον ότι αυτές οι αποκλίσεις παρήχθησαν κατά κύριο λόγο στο διανοητικό περιβάλλον της Κωνσταντινούπολης - Βυζαντίου.