Νίκος Ξυλούρης

Η γέννηση του γιου μετά από τρεις θυγατέρες έφερε φως και αρσενική περηφάνεια στη φτωχή οικογένεια του Γιώργη Ξυλούρη. Μέρες ολόκληρες ήτανε στημένες οι τάβλες στ' Ανώγεια, όλο το χωριό γλεντούσε μερόνυχτα και οι μπαλωθιές στον αέρα δεν είχανε τελειωμό... Έτσι γλεντά και χαίρεται η Κρήτη τα μεγάλα γεγονότα. Σαν μαθητής, άντεξε μόνο μέχρι την τρίτη δημοτικού. Τα γράμματα δεν τ' άρεσαν και προτιμούσε να βόσκει τ' αρνιά και τις αίγες και να καμώνεται τον λυράρη. Στα δώδεκά του χρόνια απόκτησε την πρώτη λύρα και στα δεκατέσσερα άρχισε κιόλας να παίζει και να τραγουδά σε γάμους και πανηγύρια. Έφηβος ακόμα, ήταν περιζήτητος στα χωριά της περιοχής του. Όλοι ζητούσαν ν' ακούσουν τ' Ανωγειανάκι με τη γλυκειά φωνή. Το Ηράκλειο αποτέλεσε το σημαντικότερο σταθμό στη ζωή του. Από κει ξεκίνησε την καριέρα του κι εκεί γνώρισε τη γυναίκα του. Η ταξική τους διαφορά δεν επέτρεπε το γάμο τους κι έτσι κλεφτήκανε ένα βράδυ και στεφανωθήκανε την επόμενη το πρωί. Ο Ψαρονίκος γαλουχήθηκε με τα ιδανικά της ελευθερίας, της ανθρωπιάς και της αξιοπρέπειας. Παιδί της γερμανικής κατοχής, βίωσε όλη τη σκληρότητα του πολέμου. Δημοκράτης από τα γεννοφάσκια του, ήταν πάντα παρών στους κοινωνικούς και πολιτικούς αγώνες της Ελλάδας, με αποκορύφωμα τη δυναμική παρουσία του δίπλα στους φοιτητές του Πολυτεχνείου. Ό,τι έκανε το 'κανε με τη θωριά του στραμμένη στον Ψηλορείτη. Από τα σπηλιαράκια και τ' αγρίμια του βουνού αντλούσε τη δύναμη και τη λεβεντιά του. "Παράδεισος θαρρώ 'ναι η Κρήτη, σύντεκνε", είχε πει σε μια συνέντευξή του, λίγο πριν τον καλέσουν κοντά τους οι αρχάγγελοι. Έβαλε στόχο να κάνει γνωστή την κρητική μουσική κι έξω από τα σύνορα της Ελλάδας και το πέτυχε. Γνώρισε φτώχειες και κακουχίες, αλλά κατάφερε κι έκανε τα ριζίτικα κτήμα του κόσμου. Από το 1970 μέχρι τον πρόωρο θάνατό του κυριαρχεί στα μουσικά πράγματα της Ελλάδας. Μέσα σε μια δεκαετία δηλαδή ηχογράφησε 37 συνολικά μεγάλους δίσκους, συνεργαζόμενος με σπουδαίους συνθέτες και ποιητές, ενώ στα συρτάρια των εταιριών και συνθετών υπάρχουν ακόμα αρκετά ηχογραφημένα τραγούδια με τη φωνή του, που οι Έλληνες περιμένουν να τα κάνουν δικά τους.