Η γεύση του αρχείου

Το δοκίµιο της ιστορικού Arlette Farge για το "πώς κάνουµε ιστορία" εκκινεί από τον στοχασµό πάνω στην εµπειρία του αρχείου και την καθηµερινότητα της έρευνας. Με οδηγό την αντίληψη του Μισέλ Φουκώ για τον χαρακτήρα του αρχείου, η Arlette Farge προτείνει µια νηφάλια ισορροπία ανάµεσα στην κοινωνική ιστορία και σε εκείνες τις προσεγγίσεις που, αφενός εκλαµβάνουν τους λόγους του αρχείου ως γεγονότα και αφετέρου, φέρνουν στο προσκήνιο τις τεχνικές µε τις οποίες οι ιστορικοί προσδίδουν πλοκή στο αρχειακό υλικό. Το αρχείο έχει γούστο, έχει µια οµορφιά που προκαλεί την επιθυµία όσων λόγω εκπαίδευσης ή από κλίση επιµένουν να ξαφνιάζονται από το παρελθόν. Η κοπιαστική ρουτίνα της αρχειακής έρευνας ασκεί γοητεία, έλκει υποσχόµενη τη συγκίνηση που προκαλεί ένα περίσσευµα ζωής από τα ίχνη και τα αποσπάσµατα του παρελθόντος. Τέλος, το αρχείο, µεταφορικά, διεγείρει τη γεύση, καθώς η σωµατική προσέγγιση του υλικού ξυπνά όλες τις αισθήσεις: το πιάνεις στα χέρια, το διατρέχεις µε τα µάτια, αναπνέεις την παλιά σκόνη πάνω στο δέρµα και το χαρτί αποκτάς υπερευαισθησία στους ήχους που µέσα στην ησυχία της αίθουσας διακόπτουν το θρόισµα των σελίδων που γυρίζουν. Η εµπειρία του αρχείου µοιάζει να ζωντανεύει ένα παιχνίδι ανάµεσα στα ίχνη και τις σιωπές, ανάµεσα στην παρουσία του παρελθόντος και την απουσία του ή την έλλειψή του στο παρόν. Η αφορµή είναι όµως τόσο καθοριστική ώστε να παρακινεί τη συγγραφέα, παράλληλα µε την επιστηµολογία της ιστορικής γνώσης, να επιχειρεί και ένα είδος εθνογραφίας των θαµώνων του αρχείου που είναι, συνήθως, επαγγελµατίες ιστορικοί. Το αποτέλεσµα είναι ένα πρωτότυπο και εξαιρετικά καλογραµµένο δοκίµιο που αποτυπώνει έναν στοχαστικό προβληµατισµό για τις διαδικασίες της ιστορικής έρευνας και γνώσης, ενώ παράλληλα συµπυκνώνει τις τρέχουσες συζητήσεις γύρω από τα ζητήµατα της µεθοδολογίας και θεωρίας της ιστορίας. Το βιβλίο απευθύνεται τόσο σε ιστορικούς και κοινωνικούς επιστήµονες που ασχολούνται µε την αρχειακή έρευνα όσο και σε όλους εκείνους που ενδιαφέρονται για το παρελθόν και την προσέγγισή του.