Η εικόνα στο χαλί

"Με το μικρό μου τέχνασμα εννοώ -πώς να το πω;- τον συγκεκριμένο λόγο που με παρότρυνε κυρίως να γράψω τα βιβλία μου. Μήπως δεν υπάρχει για κάθε συγγραφέα μια τέτοιας λογής ιδέα που τον στρώνει περισσότερο από καθετί άλλο στη δουλειά, η ιδέα που αν του έλλειπε η διάθεση να την πραγματοποιήσει, δεν θα καθόταν να γράψει καθόλου, το ίδιο το πάθος του πάθους του, η φάση της δημιουργίας κατά την οποία φουντώνει μέσα του η άσβεστη φλόγα της τέχνης; Ε, λοιπόν, αυτό είναι!" O Henry James (1843-1916) στην περίφημη νουβέλα του "Η εικόνα στο χαλί" (1896) αφηγείται την ιστορία ενός νεαρού κριτικού, ο οποίος έχοντας μόλις τελειώσει ένα άρθρο σχετικό με έναν αγαπημένο του συγγραφέα -τον Χιου Βέρκερ- τυχαίνει να συναντήσει τον τελευταίο λίγο αργότερα. Ο συγγραφέας δεν του κρύβει την απογοήτευση που δοκίμασε από τη σχετική μελέτη. Όχι πως της έλειπε η διανοητική επιδεξιότητα, αλλά δεν έφτανε στο να κατονομάσει το μυστικό του έργου του, το μυστικό που αποτελούσε την κινητήρια δύναμη και ταυτοχρόνως το καθολικό του νόημα. Ο νεαρός κριτικός εμπλέκεται σε μια προσπάθεια καταδικασμένη ("μια μανία που επρόκειτο για πάντα να με καταδυναστεύει")· ξαναβλέπει τον Βέρκερ και προσπαθεί να αντλήσει περισσότερες λεπτομέρειες: "Υπέθεσα πως θα ήταν κάτι στο αρχικό σχέδιο, ΚΑΤΙ ΣΑΝ ΣΥΝΘΕΤΗ ΕΙΚΟΝΑ ΣΕ ΠΕΡΣΙΚΟ ΧΑΛΙ. Επικρότησε ζωηρά την παρομοίωση όταν τη μεταχειρίστηκα, και εκείνος χρησιμοποίησε μιαν άλλη: "Είναι η ίδια κλωστή", είπε, "που έχει γύρω της περασμένα τα μαργαριτάρια μου"". Η εικόνα στο χαλί είναι μια ιστορία-αίνιγμα. Όπως το "Σήμα των τεσσάρων" του Conan Doyle και "Ο φόνος του Ρότζερ Ακρόυντ" της Agatha Christie, στήνει ένα πρόβλημα, ένα γρίφο, ένα μυστήριο, και εμπλέκει και τον αναγνώστη και τους χαρακτήρες του έργου στην αναζήτηση της λύσης του. Αυτό που οι ντετέκτιβς στο "Η εικόνα στο χαλί" καλούνται να διαλευκάνουν δεν είναι ένας μυστηριώδης φόνος ούτε μια αριστοτεχνική ληστεία τραπέζης. Το αίνιγμα σ' αυτήν την ιστορία είναι λογοτεχνικό και ντετέκτιβς είναι κριτικοί της λογοτεχνίας -και φανταστικοί και πραγματικοί. "Η εικόνα στο χαλί", όπως και το "Στρίψιμο της βίδας", είναι ένα από τα πιο πολυσυζητημένα κείμενα του James. Στην παρούσα έκδοση δημοσιεύονται τέσσερα δοκίμια σύγχρονων θεωρητικών της λογοτεχνίας που συζητούν από διαφορετική σκοπιά το καθένα το κείμενο, καθώς και ο πρόλογος και οι σημειώσεις απ' τα ημερολόγια του Henry James.