Το βυζάντιο όπως το είδαν οι Άραβες

Σε μία εποχή που έχει παρατηρηθεί έκρηξη στον τομέα της έρευνας για τον "άλλο" και τις σχέσεις Αράβων-Βυζαντινών, η μονογραφία της Νάντια Ελ Σέϊχ είναι ιδιαιτέρως επίκαιρη και πολύ ευπρόσδεκτη. Παρότι το θέμα του "άλλου" στην ιστορία των σχέσεων Αράβων-Βυζαντινών απασχόλησε, σποραδικώς και διαλειπόντως, και άλλους και την ίδια, με την δημοσίευση του βιβλίου "Το Βυζάντιο όπως το είδαν οι Άραβες", αντιμετωπίσθηκε πανοραμικά, από την εμφάνιση του Ισλάμ τον έβδομο αιώνα μέχρι την πτώση της Κωνσταντινουπόλεως το 1453· μάλιστα το θέμα επεξεργάσθηκε μία πραγματική Βυζαντινολόγος-Αραβολόγος, εξ ου και ο επαγγελματισμός που διαπνέει το έργο. Η συγγραφέας διεξήλθε το εκτενέστατο σώμα της Αραβικής γραμματείας για το θέμα "του άλλου", του Βυζαντίου, του αιώνιου εχθρού με τον οποίο πολέμησε το Ισλάμ οκτώ εκατονταετίες. Αυτές οι πηγές, οι οποίες απαρτίζουν τέσσερα είδη μαζί με τις αντίστοιχες υποδιαιρέσεις τους, που δεν στερούνται παγίδων και λαθών, ερευνήθηκαν με προσοχή και εξετάσθηκαν κριτικά από κάποιον που γνωρίζει τα ιστοριογραφικά προβλήματα που ανακύπτουν, και επέλεξε εύστοχα ορισμένα θέματα και ζητήματα από το τεράστιο πεδίο που οι συγκεκριμένες πηγές καλύπτουν, και τα επεξεργάσθηκε λεπτομερώς. Το συμπέρασμα αυτών των προσπαθειών είναι μία εικόνα του Βυζαντίου που δεν αντικατοπτρίζει ακριβώς μία Πραγματικότητα αλλά μάλλον μία Αναπαράσταση. Ήταν το αποτέλεσμα της αλληλεπιδράσεως των τεσσάρων αντιλήψεων που εμπλέκονται στην αντιμετώπιση αυτού του πολιτιστικού θέματος, δηλαδή την αυτοθεώρηση του Ισλάμ και την πρόσληψή της από τον άλλο (το Βυζάντιο) και την αυτοθεώρηση του Βυζαντίου και την εννόησή του από τον άλλο (το Ισλάμ). Πιο συγκεκριμένα ετούτη η εικόνα φάνηκε να είναι περίπλοκη, αμφίσημη και μη-μονολιθική. Το έργο της Νάντια Ελ Σέϊχ θα είναι για καιρό το πρότυπο έργο για την Απεικόνιση του Βυζαντίου στον αραβοϊσλαμικό καθρέπτη.